فصل سیزدهم : غلو کردن در باره اهل بیت علیهم السلام
13 / 1 بر حذر داشتن از غلو
فصل سیزدهم : غلو کردن در باره اهل بیت علیهم السّلام13 / 1بر حذر داشتن از غلوامام علی علیه السلام :از غلو (تندرَوی) در باره ما بپرهیزید . ما را بنده و دست پرورده خداوند بدانید و آن گاه هر چه خواستید ، در فضیلت ما بگویید .
امام حسین علیه السلام :ما را به عشق اسلام دوست بدارید ؛ زیرا پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود : «مرا بیش از آنچه سزاوارم ، معرّفی نکنید ؛ چرا که خداوند متعال ، پیش از آن که مرا به رسالت برگزیند ، به بندگی برگزید» .
امام صادق علیه السلام :هر که بگوید ما پیامبر هستیم ، لعنت خدا بر او باد و لعنت خدا بر کسی که در این باره [که ما پیامبر نیستیم] ، شک کند!
.
ص: 60
عنه علیه السلام فی ذِکرِ الغُلاهِ :إنَّ فیهِم مَن یَکذِبُ ، حَتّی إنَّ الشَّیطانَ لَاحتاجَ إلی کَذِبِهِ . (1)
الکافی عن المفضّل بن عمر :کُنتُ أنَا وَالقاسِمُ شَریکی ونَجمُ بنُ حَطیمٍ وصالِحُ بنُ سَهلٍ بِالمَدینَهِ فَتَناظَرنا فِی الرُّبوبِیَّهِ ، فَقالَ بَعضُنا لِبَعضٍ : ما تَصنَعونَ بِهذا ، نَحنُ بِالقُربِ مِنهُ [یَعنِی الصّادِقَ علیه السلام ] ولَیسَ مِنّا فی تَقِیَّهٍ ؟ قوموا بِنا إلَیهِ . قالَ : فَقُمنا ، فَوَاللّهِ ما بَلَغنَا البابَ إلّا وقَد خَرَجَ عَلَینا بِلا حِذاءٍ ولا رِداءٍ قَد قامَ کُلُّ شَعرَهٍ مِن رَأسِهِ مِنهُ وهُوَ یَقولُ : لا ، لا یا مُفَضَّلُ ویا قاسِمُ ویا نَجمُ ، لا ، لا «بَلْ عِبَادٌ مُّکْرَمُونَ * لَا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُم بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ» (2) . (3)
الإمام الصادق علیه السلام بَعدَ ذَمِّ بَعضِ الغُلاهِ :فَوَاللّهِ ما نَحنُ إلّا عَبیدُ الَّذی خَلَقَنا وَاصطَفانا ، ما نَقدِرُ عَلی ضُرٍّ ولا نَفعٍ ، وإن رَحِمَنا فَبِرَحمَتِهِ ، وإن عَذَّبَنا فَبِذُنوبِنا . وَاللّهِ ، ما لَنا عَلَی اللّهِ مِن حُجَّهٍ ، ولا مَعَنا مِنَ اللّهِ بَراءَهٌ ، وإنّا لَمَیِّتونَ ومَقبورونَ ومُنشَرونَ ومَبعوثونَ ومَوقوفونَ ومَسؤولونَ . (4)
رجال الکشّی عن صالح بن سهل :کُنتُ أقولُ فی أبی عَبدِاللّهِ علیه السلام بِالرُّبوبِیَّهِ ، فَدَخَلتُ عَلَیهِ ، فَلَمّا نَظَرَ إلَیَّ قالَ : یا صالِحُ ، إنّا وَاللّهِ عَبیدٌ مَخلوقونَ ، لَنا رَبٌّ نَعبُدُهُ ، وإن لَم نَعبُدهُ عَذَّبَنا . (5)
بصائر الدرجات عن إسماعیل بن عبد العزیز :قالَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام : یا إسماعیلُ ، ضَع لی فِی المُتَوَضَّاَ ماءً ، فَقُمتُ فَوَضَعتُ لَهُ ، فَدَخَلَ ، فَقُلتُ فی نَفسی : أنَا أقولُ فیهِ کَذا وکَذا ویَدخُلُ المُتَوَضَّأَ یَتَوَضَّأُ ! فَلَم یَلبَث أن خَرَجَ ، فَقالَ : یا إسماعیلُ لا تَرفَعِ البِناءَ فَوقَ طاقَتِهِ فَیَنهَدِمَ ، اِجعَلونا مَخلوقینَ وقولوا بِنا ما شِئتُم . (6)
.
1- .رجال الکشّی : ج 2 ص 587 ح 526 ، الکافی : ج 8 ص 254 ح 362 ، الأمالی للطوسی : ص 415 ح 933 وفیهما «إنَّ ممّن هذا الأمر» بدل «إنَّ فیهم» وکلّها عن هشام بن سالم ، بحار الأنوار : ج 25 ص 296 ح 56 .
2- .الأنبیاء : 25 و 26 .
3- .الکافی : ج 8 ص 231 ح 303 .
4- .رجال الکشّی : ج 2 ص 491 ح 403 عن عبدالرحمن بن کثیر ، بحار الأنوار : ج 25 ص 289 ح 46 .
5- .رجال الکشّی : ج 2 ص 632 ح 632 ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 219 نحوه ، بحار الأنوار : ج 25 ص 303 ح 69 .
6- .بصائر الدرجات : ص 236 ح 5 ، الخرائج والجرائح : ج 2 ص 735 ح 45 بزیاده «إلّا النبوّه» فی آخره ، الثاقب فی المناقب : ص 402 ح 330 ، کشف الغمّه : ج 2 ص 403 عن عبد العزیز القزاز نحوه ، بحار الأنوار : ج 25 ص 279 ح 22 .
ص: 61
امام صادق علیه السلام در وصف گزافه گویان :بعضی از آنها دروغ هایی می گویند که حتّی شیطان به دروغ آنها احتیاج دارد .
الکافی به نقل از مفضّل بن عمر :من و شریکم قاسم و نجم بن حطیم و صالح بن سهل در مدینه بودیم و میان ما در باره ربوبیّت [امام صادق علیه السلام ]مناظره ای در گرفت . به یکدیگر گفتیم : چه طور است نزد خودش برویم؟ ما اینک ، نزدیک او (امام صادق علیه السلام ) هستیم و از ما هم تقیّه نمی کند . برخیزید نزد وی برویم . همگی به راه افتادیم . به خدا سوگند ، هنوز به درِ خانه نرسیده بودیم که دیدیم پای برهنه و بدون ردا بیرون آمد و در حالی که موهای سرش راست شده بود ، می فرمود : «نه ، نه ، ای مفضّل و ای قاسم و ای نجم! نه ، نه [چنین نیست که شما می گویید]؛ «بلکه بندگانی ارجمندند که در سخن، بر او پیشی نمی گیرند و خود، به فرمان او کار می کنند» .
امام صادق علیه السلام پس از این که یکی از غالیان را نکوهش نمود :به خدا سوگند ، ما نیستیم ، مگر بندگانی که خداوند ، ما را آفرید و برگزیدمان . نه می توانیم سودی برسانیم و نه زیانی وارد کنیم . اگر به ما رحم کند ، از رحمت اوست و اگر عذابمان کند ، به واسطه گناهانمان است . به خدا سوگند ، ما را بر خدا حجّتی نیست و با خود از او براتی [برای آزادی از دوزخ ]نداریم . ما نیز می میریم و دفن می شویم و در روز قیامت ، محشور و برانگیخته می شویم و برای حسابرسی نگهمان می دارند و بازخواست می شویم .
رجال الکشّی به نقل از صالح بن سهل :من به ربوبیّت امام صادق علیه السلام قائل بودم . روزی خدمت ایشان رسیدم. همین که چشمش به من افتاد ، فرمود : «ای صالح! به خدا سوگند ، ما بندگانی مخلوق هستیم . ما را پروردگاری است که عبادتش می کنیم و اگر عبادتش نکنیم ، عذابمان خواهد کرد» .
بصائر الدرجات به نقل از اسماعیل بن عبد العزیز :امام صادق علیه السلام فرمود : «ای اسماعیل! در وضوخانه برایم آب بگذار» . من برخاستم و آب گذاشتم . امام علیه السلام رفت که وضو بگیرد . با خودم گفتم : من در باره او چنین و چنان می گویم و او به وضوخانه می رود و وضو می گیرد! لختی بعد ، ایشان بیرون آمد و فرمود : «ای اسماعیل! ساختمان را بیش از طاقتش بالا مبر که ویران می شود . ما را مخلوق بدانید و آن گاه هر چه خواستید ، در باره ما بگویید» .
.
ص: 62
مختصر بصائر الدرجات عن کامل التّمار :کُنتُ عِندَ أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام ذاتَ یَومٍ فَقالَ لی : یا کامِلُ ! اِجعَل لَنا رَبّا نَؤوبُ إلَیهِ وقولوا فینا ما شِئتُم ، فَقُلتُ : نَجعَلُ لَکُم رَبّا تَؤوبونَ إلَیهِ ونَقولُ فیکُم ما شِئنا ! فَاستَوی جالِسا فَقالَ : ما عَسی أن تَقولوا ؟! وَاللّهِ ما خَرَجَ إلَیکُم مِن عِلمِنا إلّا ألِفٌ غَیرُ مَعطوفَهٍ . (1)
الإمام الصادق علیه السلام :لا تُصَلِّ خَلفَ الغالی وإن کانَ یَقولُ بِقَولِکَ ، وَالَمجهولِ وَالُمجاهِرِ بِالفِسقِ وإن کانَ مُقتَصِدا . (2)
عنه علیه السلام :اِحذَروا عَلی شَبابِکُمُ الغُلاهَ لا یُفسِدونَهُم ، فَإِنَّ الغُلاهَ شَرُّ خَلقِ اللّهِ ، یُصَغِّرونَ عَظَمَهَ اللّهَ ویَدَّعونَ الرُّبوبِیَّهَ لِعِبادِ اللّهِ . وَاللّهِ ، إنَّ الغُلاهَ أشَرُّ مِنَ الیَهودِ وَالنَّصاری وَالَمجوسِ وَالَّذینَ أشرَکوا . (3)
الإمام الرضا علیه السلام :نَحنُ آلَ مُحَمَّدٍ الَّنمَطُ الأَوسَطُ الَّذی لا یُدرِکُنا الغالی ولا یَسبِقُنَا التّالی . (4)
.
1- .مختصر بصائر الدرجات : ص 59 ، بصائر الدرجات : ص 507 ح 8 نحوه ، بحار الأنوار : ج 25 ص 283 ح 30 ، وراجع : الکافی : ج 1 ص 297 ح 9 .
2- .تهذیب الأحکام : ج 3 ص 31 ح 109 و ص 282 ح 837 ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 1 ص 379 ح 1110 ، الخصال : ص 154 ح 193 کلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج 88 ص 23 ح 1 .
3- .الأمالی للطوسی : ص 650 ح 1349 عن فضیل بن یسار ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 1 ص 263 ولیس فیه صدره إلی «لا یفسدونهم» ، مشارق أنوار الیقین : ص 69 عنهم علیهم السلام نحوه ، بحار الأنوار : ج 25 ص 265 ح 6 .
4- .الکافی : ج 1 ص 101 ح 3 ، التوحید : ص 114 ح 13 کلاهما عن إبراهیم بن محمّد الخزّاز ومحمّد بن الحسین ، مجمع البحرین : ج 3 ص 1836 ، بحار الأنوار : ج 4 ص 40 ح 18 .
ص: 63
مختصر بصائر الدرجات به نقل از کامل تمّار :روزی نزد امام صادق علیه السلام بودم . به من فرمود : «ای کامل! برای ما پروردگاری بگذارید که به سویش رو کنیم . آن گاه هر چه خواستید ، در باره ما بگویید» . گفتم : برای شما پروردگاری بگذاریم که به سویش رو کنید و آن گاه هر چه خواستیم ، در باره شما بگوییم! امام علیه السلام راست نشست و فرمود : «مثلاً چه خواهید گفت؟! به خدا سوگند که از دانش ما ، جز اَلِفی (1) به شما نرسیده است» .
امام صادق علیه السلام :پشت سر غالی مذهب نماز مخوان ، اگر چه به ظاهر، عقیده تو (تشیّع) را داشته باشد . همچنین پشت سر کسی که [مذهب و عقیده اش] معلوم نیست و کسی که آشکارا گناه می کند ، نماز مخوان ، اگر چه میانه رو باشد .
امام صادق علیه السلام :مواظب باشید غالیان ، جوانانتان را فاسد نکنند ؛ زیرا غالیان، بدترینِ خَلق خدایند ؛ عظمت خدا را پایین می آورند و برای بندگان خدا ادّعای ربوبیّت می کنند . به خدا سوگند که غالیان، از یهود و نصارا و مَجوس و مشرکان، برای اسلام، بدترند .
امام رضا علیه السلام :ما خاندان محمّد ، تکیه گاه میانه ایم که تند رونده (غالی) ، به ما نمی رسد ، [مگر این که به سوی ما باز گردد] و کُند رونده (مُنکر ولایت ما) از ما پیشی نمی گیرد .
.
1- .یعنی: به قدر یک حرف؛ به اندازه اوّلین حرف از مجموع الفبا.
ص: 64
13 / 2بَراءَهُ أهلِ البَیتِ علیهم السّلام مِنَ الغالینَالإمام علیّ علیه السلام :اللّهُمَّ إنّی بَریءٌ مِنَ الغُلاهِ کَبَراءَهِ عیسَی بنِ مَریَمَ مِنَ النَّصاری ، اللّهُمَّ اخذُلهُم أبَدا ولا تَنصُر مِنهُم أحَدا . (1)
عنه علیه السلام :لا تَتَجاوَزوا بِنَا العُبودِیَّهَ ، ثُمَّ قولوا ما شِئتُم ولَن تبلُغوا ، وإیّاکُم وَالغُلُوَّ کَغُلُوِّ النَّصاری ، فَإِنّی بَریءٌ مِنَ الغالینَ . (2)
الإمام زین العابدین علیه السلام :إنَّ الیَهودَ أحَبّوا عُزَیرا حَتّی قالوا فیهِ ما قالوا ، فَلا عُزَیرٌ مِنهُم ولا هُم مِن عُزَیرٍ . وإنَّ النَّصاری أحَبّوا عیسی حَتّی قالوا فیهِ ما قالوا ، فَلا عیسی مِنهُم ولا هُم مِن عیسی . وإنّا عَلی سُنَّهٍ مِن ذلِکَ ، إنَّ قَوما مِن شیعَتِنا سَیُحِبّونَنا حَتّی یَقولوا فینا ما قالَتِ الیَهودُ فی عُزَیرٍ وما قالَتِ النَّصاری فی عیسَی بنِ مَریَمَ ، فَلا هُم مِنّا ولا نَحنُ مِنهُم . (3)
عیون أخبار الرضا علیه السلام عن عبد السّلام بن صالح الهروی :قُلتُ لَهُ [أی لِلإِمامِ الرِّضا علیه السلام ] : یَابنَ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ، ما شَیءٌ یَحکیهِ عَنکُمُ النّاسُ ؟ قالَ : وما هُوَ ؟ قُلتُ : یَقولونَ إنَّکُم تَدَّعونَ أنَّ النّاسَ لَکُم عَبیدٌ . فَقالَ : اللّهُمَّ فاطِرَ السَّماواتِ وَالأَرضِ عالِمَ الغَیبِ وَالشَّهادَهِ ، أنتَ شاهِدٌ بِأَنّی لَم أقُل ذلِکَ قَطُّ ولا سَمِعتُ أحَدا مِن آبائی قالَهُ قَطُّ ، وأنتَ العالِمُ بِما لَنا مِنَ المَظالِمِ عِندَ هذِهِ الاُمَّهِ ، وإنَّ هذِهِ مِنها . ثُمَّ أقبَلَ عَلَیَّ فَقالَ لی : یا عَبدَ السَّلامِ ، إذا کانَ النّاسُ کُلُّهُم عَبیدَنا عَلی ما حَکَوهُ عَنّا فَمِمَّن نَبیعُهُم ؟ قُلتُ : یَابنَ رَسولِ اللّهِ ، صَدَقتَ . ثُمَّ قالَ : یاعَبدَ السَّلامِ ، أمُنکِرٌ أنتَ لِما أوجَبَ اللّهُ تَعالی لَنا مِنَ الوَلایَهِ کما یُنکِرُهُ غَیرُکَ ؟ قُلتُ : مَعاذَ اللّهِ ، بَل أنَا مُقِرٌّ بِوَلایَتِکُم . (4)
.
1- .الأمالی للطوسی : ص 650 ح 1350 ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 1 ص 263 کلاهما عن الأصبغ بن نباته ، بحار الأنوار : ج 25 ص 266 ح 7 .
2- .الاحتجاج : ج 2 ص 453 ح 314 عن الإمام العسکریّ عن الإمام الرضا علیهماالسلام ، التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکریّ علیه السلام : ص 50 ح 24 عن الإمام العسکری عنه علیهماالسلام ، بحار الأنوار : ج 4 ص 303 ح 31 .
3- .رجال الکشّی : ج 1 ص 336 ح 191 عن أبی خالد الکابلیّ ، بحار الأنوار : ج 25 ص 288 ح 44 .
4- .عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 184 ح 6 ، بحار الأنوار : ج 25 ص 268 ح 10 .
ص: 65
13 / 2 بیزاری اهل بیت علیهم السلام از غالیان
13 / 2بیزاری اهل بیت علیهم السلام از غالیانامام علی علیه السلام :بار خدایا! من از غالیان بیزارم ، همان گونه که عیسی بن مریم از نصارا بیزار بود . بار خدایا! برای همیشه آنان را بی یاور گذار و هیچ یک از آنان را یاری نرسان.
امام علی علیه السلام :ما را از مرز بندگی فراتر نبرید . آن گاه هر چه خواستید ، [در فضیلت ما ]بگویید که باز هم کم گفته اید [و حقّ مطلب را ادا نکرده اید] . مبادا همچون نصارا غلوّ کنید ، که من از غلو کنندگان، بیزارم .
امام زین العابدین علیه السلام :یهود ، عزیر را چندان دوست داشتند که در باره او گفتند آنچه گفتند [و با این حرف ها کار را به جایی رساندند] که نه عزیر از آنان است و نه آنان از عزیرند . نصارا نیز عیسی را چندان دوست داشتند که در باره او گفتند آنچه گفتند . پس نه عیسی از آنان است و نه آنان از عیسی هستند . در باره ما نیز همین شیوه پیموده خواهد شد . گروهی از شیعیان ما ، آن قدر ما را دوست خواهند داشت که در باره ما همان چیزی را می گویند که یهود در باره عزیر و نصارا در باره عیسی بن مریم گفتند . این گروه ، از ما نیستند و ما نیز از آنان نیستیم .
عیون أخبار الرضا علیه السلام به نقل از عبد السلام بن صالح هروی :به امام رضا علیه السلام گفتم : ای پسر پیامبر خدا! این چه مطالبی است که مردم از قول شما نقل می کنند؟ فرمود : «چه می گویند؟» . گفتم : می گویند شما ادّعا می کنید که مردم، بندگان شما هستند . فرمود : «ای خدای آفریننده آسمان ها و زمین و ای دانای نهان و آشکار! تو گواهی که من هرگز چنین سخنی نگفته ام و هیچ گاه از هیچ یک از پدرانم نیز نشنیده ام که چنین حرف هایی بزنند و [خدایا!] تو می دانی که این امّت، چه ستم ها به ما کرده اند و این [نسبت دروغ ]نیز یکی از آنهاست» . امام علیه السلام سپس رو به من کرد و فرمود : «ای عبد السلام! اگر مردم ، آن گونه که از قول ما نقل می کنند ، بنده ما هستند ، پس آنان را از چه کسی می خریم؟». گفتم : ای پسر پیامبر خدا! راست می فرمایید . سپس فرمود : «ای عبد السلام! آیا تو هم مانند دیگران منکری که خداوند متعال، ولایت ما را واجب ساخته است؟» . گفتم : پناه به خدا! من به ولایت شما اقرار دارم .
.
ص: 66
عیون أخبار الرضا علیه السلام عن الحسن بن الجهم :حَضَرتُ مَجلِسَ المَأمونِ یَوما وعِندَهُ عَلِیُّ بنُ موسَی الرِّضا علیه السلام وقَدِ اجتَمَعَ الفُقَهاءُ وأهلُ الکَلامِ مِنَ الفِرَقِ الُمختَلِفَهِ ... قالَ لَهُ المَأمونُ : یا أبَا الحَسَنِ ، بَلَغَنی أنَّ قَوما یَغلونَ فیکُم ویَتَجاوَزونُ فیکُمُ الحَدَّ. فَقالَ الرِّضا علیه السلام : حَدَّثَنی أبی موسَی بنُ جَعفَرٍ ، عن أبیهِ جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ ، عَن أبیهِ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ ، عَن أبیهِ عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ ، عَن أبیهِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ ، عَن أبیهِ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیهم السلام قالَ : قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله : لا تَرفَعونی فَوقَ حَقّی ؛ فَإِنَّ اللّهَ تَبارَکَ وتَعالَی اتَّخَذَنی عَبدا قَبلَ أن یَتَّخِذَنی نَبِیّا ، قالَ اللّهُ تَبارَکَ وتَعالی : «مَا کَانَ لِبَشَرٍ أَن یُؤْتِیَهُ اللَّهُ الْکِتَابَ وَالْحُکْمَ وَالنُّبُوَّهَ ثُمَّ یَقُولَ لِلنَّاسِ کُونُواْ عِبَادًا لِّی مِن دُونِ اللَّهِ وَلَکِن کُونُواْ رَبَّانِیِّینَ بِمَا کُنتُمْ تُعَلِّمُونَ الْکِتَابَ وَبِمَا کُنتُمْ تَدْرُسُونَ * وَلَا یَأْمُرَکُمْ أَن تَتَّخِذُواْ الْمَلَئِکَهَ وَالنَّبِیِّینَ أَرْبَابًا أَیَأْمُرُکُم بِالْکُفْرِ بَعْدَ إِذْ أَنتُم مُّسْلِمُونَ» (1) . قالَ عَلِیٌّ علیه السلام : یَهلِکُ فِیَّ اثنانِ ولا ذَنبَ لی : مُحِبٌّ مُفرِطٌ ومُبغِضٌ مُفَرِّطٌ ، وأنَا أبرَأُ إلَی اللّهِ تَبارَکَ وتَعالی مِمَّن یَغلو فینا ویَرفَعُنا فَوقَ حَدِّنا کَبَراءَهِ عیسَی بنِ مَریَمَ علیه السلام مِنَ النَّصاری ، قالَ اللّهُ تَعالی : «وَإِذْ قَالَ اللَّهُ یَاعِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ ءَأَنتَ قُلْتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُونِی وَأُمِّیَ إِلَهَیْنِ مِن دُونِ اللَّهِ قَالَ سُبْحَانَکَ مَا یَکُونُ لِی أَنْ أَقُولَ مَا لَیْسَ لِی بِحَقٍّ إِن کُنتُ قُلْتُهُ فَقَدْ عَلِمْتَهُ تَعْلَمُ مَا فِی نَفْسِی وَلَا أَعْلَمُ مَا فِی نَفْسِکَ إِنَّکَ أَنتَ عَلَّامُ الْغُیُوبِ * مَا قُلْتُ لَهُمْ إِلَّا مَآ أَمَرْتَنِی بِهِ أَنِ اعْبُدُواْ اللَّهَ رَبِّی وَرَبَّکُمْ وَکُنتُ عَلَیْهِمْ شَهِیدًا مَّادُمْتُ فِیهِمْ فَلَمَّا تَوَفَّیْتَنِی کُنتَ أَنتَ الرَّقِیبَ عَلَیْهِمْ وَأَنتَ عَلَی کُلِّ شَیْ ءٍ شَهِیدٌ» (2) ، وقالَ عز و جل : «لَّن یَسْتَنکِفَ الْمَسِیحُ أَن یَکُونَ عَبْدًا لِّلَّهِ وَلَا الْمَلَئِکَهُ الْمُقَرَّبُونَ» (3) ، وقالَ عز و جل : «مَّا الْمَسِیحُ ابْنُ مَرْیَمَ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَأُمُّهُ صِدِّیقَهٌ کَانَا یَأْکُلَانِ الطَّعَامَ» (4) ومَعناهُ أنَّهُما کانا یَتَغَوَّطانِ ، فَمَنِ ادَّعی لِلأَنبِیاءِ رُبوبِیَّهً وَادَّعی لِلأَئِمَّهِ رُبوبِیَّهً أو نُبُوَّهً أو لِغَیرِ الأَئِمَّهِ إمامَهً ، فَنَحنُ مِنهُ بُرَآءُ فِی الدُّنیا وَالآخِرَهِ . (5)
.
1- .آل عمران : 79 و 80 .
2- .المائده : 116 و 117 .
3- .النساء : 172 .
4- .المائده : 75 .
5- .عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 200 و 201 ح 1 ، بحار الأنوار : ج 25 ص 134 ح 6 .
ص: 67
عیون أخبار الرضا علیه السلام به نقل از حسن بن جهم :روزی در انجمن مأمون حاضر بودم و علی بن موسی الرضا علیه السلام نیز نزد او بود و فقیهان و متکلّمان فِرقه های مختلف ، جمع بودند... . مأمون به ایشان گفت : شنیده ام که گروهی در باره شما غُلو می کنند و نسبت به شما پا را از حد فراتر می گذارند . امام رضا علیه السلام فرمود : «پدرم موسی بن جعفر، از پدرش جعفر بن محمّد، از پدرش محمّد بن علی، از پدرش علی بن الحسین، از پدرش حسین بن علی، از پدرش علی بن ابی طالب علیهم السلام حدیث کرد که فرمود : پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود : مرا از آنچه سزاوارم ، فراتر نبرید ؛ زیرا خداوند تبارک و تعالی پیش از آن که مرا پیامبر قرار دهد ، بنده خود قرار داد . خدای تبارک و تعالی فرموده است : «هیچ بشری را نسزد که خدا ، به او کتاب و حُکم و پیامبری بدهد ، سپس او به مردم بگوید : به جای خدا ، بنده من باشید ؛ بلکه [باید بگوید :] به سبب آن که کتاب [آسمانی ]تعلیم می دادید و از آن رو که درس می خواندید ، علمای دین باشید . و [نیز] شما را فرمان نخواهد داد که فرشتگان و پیامبران را به خدایی گیرید . آیا پس از آن که سر به فرمان [خدا ]نهاده اید ، [باز] شما را به کفر وا می دارد؟!» . علی علیه السلام فرمود : در باره من، دو گروه به هلاکت می رسند ، در حالی که تقصیر من نیست : دوست افراطی و دشمن افراطی و من به پیشگاه خدای تبارک و تعالی اعلام بیزاری می کنم از کسی که در باره ما غلو کند و ما را از حدّمان فراتر برد، همان گونه که عیسی بن مریم علیه السلام از نصارا بیزاری جست . خداوند متعال فرموده است : «و [یاد کن] هنگامی را که خدا فرمود : ای عیسی بن مریم! آیا تو به مردم گفتی : من و مادرم را همچون دو خدا به به جای خداوند بپرستید ؟ گفت : منزّهی تو! مرا نزیبد که [در باره خویشتن ،] چیزی را که حقّ من نیست ، بگویم . اگر آن را گفته بودم ، قطعاً آن را می دانستی . آنچه در نفْس من است ، تو می دانی و آنچه در ذات توست ، من نمی دانم ، چرا که تو خود، دانای رازهای نهانی . من جز آنچه را بِدان فرمانم دادی ، به آنان نگفتم ، [گفته ام] که : خدا ، پروردگار من و پروردگار خود را عبادت کنید و تا وقتی در میانشان بودم ، بر آنان گواه بودم . پس چون روح مرا گرفتی ، تو خود بر آنان ، نگهبان بودی و تو بر همه چیز ، گواهی» و فرموده است : «مسیح از این که بنده خدا باشد ، هرگز امتناع نمی ورزد و فرشتگان مقرّب نیز [امتناع ندارند]» و فرموده است : «مسیح پسر مریم ، جز پیامبری نبود که پیش از او [نیز] پیامبرانی آمده بودند و مادرش زنی بسیار راستگو بود . هر دو غذا می خوردند» ؛ یعنی : هر دو، قضای حاجت می کردند . پس هر که برای پیامبران، ادّعای ربوبیّت و برای امامان، ادّعای ربوبیّت یا نبوّت و برای غیر امامان، ادّعای امامت کند ، ما در دنیا و آخرت از او بیزاریم» .
.
ص: 68
الإمام الرضا علیه السلام کانَ یَقولُ فی دُعائِهِ :اللّهُمَّ إنّی أبرَأُ مِنَ الحَولِ وَالقُوَّهِ فَلا حَولَ ولا قُوَّهَ إلّا بِکَ . اللّهُمَّ إنّی أبرَأُ إلَیکَ مِنَ الَّذینَ ادَّعَوا لَنا ما لَیسَ لَنا بِحَقٍّ ، اللّهُمَّ إنّی أبرَأُ إلَیکَ مِنَ الَّذینَ قالوا فینا ما لَم نَقُلهُ فی أنفُسِنا . اللّهُمَّ لَکَ الخَلقُ ومِنکَ الأَمرُ ، وإیّاکَ نَعبُدُ وإیّاکَ نَستَعینُ . اللّهُمَّ أنتَ خالِقُنا وخالِقُ آبائِنَا الأَوَّلینَ وآبائِنَا الآخِرینَ ، اللّهُمَّ لا تَلیقُ الرُّبوبِیَّهُ إلّا بِکَ ، ولا تَصلُحُ الإِلهِیَّهُ إلّا لَکَ ، فَالعَنِ النَّصارَی الَّذینَ صَغَّروا عَظَمَتَکَ ، وَالعَنِ المُضاهینَ لِقَولِهِم مِن بَرِیَّتِکَ . اللّهُمَّ إنّا عَبیدُکَ وأبناءُ عَبیدِکَ ، لا نَملِکُ لِأَنفُسِنا ضَرّا ولا نَفعا ولا مَوتا ولا حَیاهً ولا نُشورا . اللّهُمَّ مَن زَعَمَ أنَّنا أربابٌ فَنَحنُ إلَیکَ مِنهُ بُرَآءُ ، ومَن زَعَمَ أنَّ إلَینَا الخَلقَ وعَلَینَا الرِّزقَ فَنَحنُ إلَیکَ بُرَآءُ مِنهُ کَبَراءَهِ عیسی علیه السلام مِنَ النَّصاری . اللّهُمَّ إنّا لَم نَدعُهُم إلی ما یَزعُمونَ ، فَلا تُؤاخِذنا بِما یَقولونَ ، وَاغفِر لَنا ما یَزعُمونَ ، و «رَّبِّ لَا تَذَرْ عَلَی الْأَرْضِ مِنَ الْکَافِرِینَ دَیَّارًا * إِنَّکَ إِن تَذَرْهُمْ یُضِلُّواْ عِبَادَکَ وَ لَا یَلِدُواْ إِلَّا فَاجِرًا کَفَّارًا» (1) . (2)
.
1- .نوح : 26 و 27 .
2- .الاعتقادات للصدوق : ص 99 ، بحار الأنوار : ج 25 ص 343 ح 25 .
ص: 69
امام رضا علیه السلام در دعای خود می فرمود :بار خدایا! من [به خودیِ خود] فاقد حرکت و نیرویم ؛ زیرا هیچ توان و نیرویی جز از سوی تو نیست . بار خدایا! من از کسانی که در حقّ ما چیزی را ادّعا می کنند که سزاوار ما نیست ، به درگاه تو بیزاری می جویم . بار خدایا! من از کسانی که در باره ما مطالبی می گویند که ما خود در حقّ خویش نگفته ایم ، به درگاه تو اعلام بیزاری می کنم . بار خدایا! آفریدگار ، تویی و فرمان روا تو . تنها تو را می پرستیم و تنها از تو یاری می جوییم . بار خدایا! تویی آفریدگار ما و آفریدگار پدران نخستین و پدران آخرین ما . بار خدایا! ربوبیّت ، سزاوار کسی جز تو نیست و اُلوهیّت ، شایسته کسی جز تو نیست . پس لعن خود را نثار نصارا کن که عظمت تو را پایین آوردند و لعن خود را نثار دیگر مردمانی کن که اعتقادی همچون آنان دارند . بار خدایا! ما بندگان تو و زاده بندگان تو هستیم . نه مالک سود و زیانی در حقّ خود هستیم و نه اختیار مرگ و زندگی و حشر و نشر خود را داریم . بار خدایا! هر کس بگوید ما خدا هستیم ، به پیشگاه تو از او بیزاری می جوییم و هر کس معتقد باشد که کار آفریدن و روزی دادن ، در دست ماست ، به پیشگاه تو از او اعلام بیزاری می کنیم ، همان گونه که عیسی علیه السلام از نصارا بیزاری جست . بار خدایا! ما آنان را به چنین عقایدی فرا نخوانده ایم . پس به واسطه عقاید و گفته های آنان ، ما را مؤاخذه مفرما و آنچه را در باره ما می گویند ، بر ما ببخش و «پروردگارا! هیچ کس از کافران را بر روی زمین مگذار ؛ زیرا اگر آنان را باقی بگذاری ، بندگانت را گم راه می سازند و جز پلیدکارِ ناسپاس نزایند» .
.
ص: 70
13 / 3کُفرُ الغالیرسول اللّه صلی الله علیه و آله :صِنفانِ مِن اُمَّتی لا نَصیبَ لَهُما فِی الإِسلامِ : النّاصِبُ لِأَهلِ بَیتی حَربا ، وغالٍ فِی الدّینِ مارِقٌ مِنهُ . (1)
الإمام الصادق علیه السلام :أدنی ما یَخرُجُ بِهِ الرَّجُلُ مِنَ الإِیمانِ أن یَجلِسَ إلی غالٍ فَیَستَمِعَ إلی حَدیثِهِ ویُصَدِّقَهُ عَلی قَولِهِ ، إنَّ أبی حَدَّثَنی عَن أبیهِ عَن جَدِّهِ علیهم السلام أنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ : صِنفانِ مِن اُمَّتی لا نَصیبَ لَهُما فِی الإِسلامِ : الغُلاهُ ، وَالقَدَرِیَّهُ . (2)
عنه علیه السلام لِلمُفَضَّلِ بنِ مَزیدٍ بَعدَ ماذَکَرَ أصحابَ أبِی الخَطّابِ وَالغُلاهَ :یامُفَضَّلُ ، لاتُقاعِدوهُم ، ولاتُواکِلوهُم ، ولاتُشارِبوهُم ، ولاتُصافِحوهُم ، ولاتُؤاثِروهُم (3) . (4)
عنه علیه السلام :لَعَنَ اللّهُ المُغیرَهَ بنَ سَعیدٍ ، إنَّهُ کانَ یَکذِبُ عَلی أبی ، فَأَذاقَهُ اللّهُ حَرَّ الحَدیدِ . لَعَنَ اللّهُ مَن قالَ فینا ما لا نَقولُهُ فی أنفُسِنا ، ولَعَنَ اللّهُ مَن أزالَنا عَنِ العُبودِیَّهِ للّهِِ الَّذی خَلَقَنا ، وإلَیهِ مَآبُنا ومَعادُنا وبِیَدِهِ نَواصینا . (5)
.
1- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 408 ح 4425 ، وراجع : قرب الإسناد : ص 64 ح 204 والمعجم الکبیر : ج 20 ص 214 ح 496 .
2- .الخصال : ص 72 ح 109 عن علی بن سالم عن أبیه ، بحار الأنوار : ج 5 ص 8 ح 9 .
3- .رجال الکشّی : ج 2 ص 586 ح 525 عن المفضّل بن مزید ، بحار الأنوار : ج 25 ص 296 ح 55 ، وراجع : عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 202 ح 2 .
4- .قال السید المیرداماد فی تعلیقته فی هامش المصدر : قوله علیه السلام «ولا تؤاثروهم» بالهمز علی المفاعله من الأثر ، بمعنی الخبر ؛ أی لا تحادثوهم ولا تعاوضوهم بالآثار والأخبار . وفی نسخه «ولا توارثوهم» علی المفاعله من الوراثه ؛ أی لا تواصلوهم بالمصاهره الموجبه للتوارث .
5- .رجال الکشّی : ج 2 ص 590 ح 542 ص 489 ح 400 ، بحار الأنوار : ج 25 ص 297 ح 59 ، وراجع : بصائر الدرجات : ص 460 ح 4 .
ص: 71
13 / 3 کافر بودن غالی
13 / 3کافر بودن غالیپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :دو گروه از امّت من اند که بهره ای از اسلام ندارند : کسانی که در برابر اهل بیتم پرچم دشمنی برافرازند و کسانی که در دین غلو کنند و پا از مرز آن بیرون گذارند .
امام صادق علیه السلام :کمترین چیزی که آدمی را از ایمان خارج می سازد ، این است که نزد غالی مذهب بنشیند و به سخنانش گوش دهد و گفته اش را تأیید کند . پدرم ، از پدرش ، از جدّش علیهم السلام برایم روایت کرد که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود : «دو گروه از امّت من اند که بهره ای از اسلام ندارند : غالی مذهبان و قَدَریّه» .
امام صادق علیه السلام به مفضّل بن مزید که از پیروان ابو خطّاب و غالی مذهبان ، سخن به میان آورد :ای مفضّل! با آنان هم نشینی نکن و در سر یک سفره با آنان غذا مخور و با آنها دست نده و با آنان به هم سخنی [و مبادله اخبار] مپرداز .
امام صادق علیه السلام :خدا ، مغیره بن سعید را لعنت کند! او به پدرم دروغ می بست و خداوند ، داغیِ آهن (طعم شمشیر) را به او چشاند . لعنت خدا بر کسی که در باره ما چیزهایی بگوید که ما خود نمی گوییم [و چنان اعتقادی نداریم] ! لعنت خدا بر کسی که ما را بنده خدا نداند ؛ خدایی که ما را آفریده و بازگشت و معاد ما به سوی اوست و زمام اختیار ما ، در کف اوست !
.
ص: 72
عیون أخبار الرضا علیه السلام عن أبی هاشم الجعفری :سَأَلتُ أبَا الحَسَنِ الرِّضا علیه السلام عَنِ الغُلاهِ وَالمُفَوِّضَهِ ، فَقالَ : الغُلاهُ کُفّارٌ وَالمُفَوِّضَهُ مُشرِکونَ ، مَن جالَسَهُم أو خالَطَهُم أو آکَلَهُم أو شارَبَهُم ، أو واصَلَهُم أو زَوَّجَهُم أو تَزَوَّجَ مِنهُم ، أو آمَنَهُم أوِ ائتَمَنَهُم عَلی أمانَهٍ ، أو صَدَّقَ حَدیثَهُم أو أعانَهُم بِشَطرِ کَلِمَهٍ ، خَرَجَ مِن وَلایَهِ اللّهِ عز و جلووَلایَهِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ووَلایَتِنا أهلَ البَیتِ . (1)
الإمام الرّضا علیه السلام لحسین بن خالد :مَن قالَ بِالتَّشبیهِ وَالجَبرِ فَهُوَ کافِرٌ مُشرِکٌ ، ونَحنُ مِنهُ بُرَآءُ فِی الدُّنیا وَالآخِرَهِ . یَا بنَ خالِدٍ ، إنَّما وَضَعَ الأَخبارَ عَنّا فِی التَّشبیهِ وَالجَبرِ ، الغُلاهُ الَّذین صَغَّروا عَظَمَهَ اللّهِ ، فَمَن أحَبَّهُم فَقَد أبغَضَنا ، ومَن أبغَضَهُم فَقَد أحَبَّنا ، ومَن والاهُم فَقَد عادانا ، ومَن عاداهُم فَقَد والانا ، ومَن وَصَلَهُم فَقَد قَطَعَنا ، ومَن قَطَعَهُم فَقَد وَصَلَنا ، ومَن جَفاهُم فَقَد بَرَّنا ، ومَن بَرَّهُم فَقَد جَفانا ، ومَن أکرَمَهُم فَقَد أهانَنا ، ومَن أهانَهُم فَقَد أکرَمَنا ، ومَن قَبِلَهُم فَقَد رَدَّنا ، ومَن رَدَّهُم فَقَد قَبِلنَا ، ومَن أحسَنَ إلَیهِم فَقَد أساءَ إلَینا ، ومَن أساءَ إلَیهِم فَقَد أحسَنَ إلَینا ، ومَن صَدَّقَهُم فَقَد کَذَّبَنا ، ومَن کَذَّبَهُم فَقَد صَدَّقَنا ، ومَن أعطاهُم فَقَد حَرَمَنا ، ومَن حَرَمَهُم فَقَد أعطانا . یَا بنَ خالِدٍ ، مَن کانَ مِن شیعَتِنا فَلا یَتَّخِذَنَّ مِنهُم وَلِیّا ولا نَصیرا . (2)
13 / 4هَلاکُ الغالیرسول اللّه صلی الله علیه و آله :یا عَلِیُّ ، إنَّ فیکَ مَثَلاً مِن عیسَی بنِ مَریَمَ : أحَبَّهُ قَومٌ فَأَفرَطوا فی حُبِّهِ فَهَلَکوا فیهِ ، وأبغَضَهُ قَومٌ فَأَفرَطوا فی بُغضِهِ فَهَلَکوا فیهِ ، وَاقتَصَدَ فیهِ قَومٌ فَنَجَوا . (3)
.
1- .عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 203 ح 4 ، بحار الأنوار : ج 25 ص 273 ح 19 .
2- .التوحید : ص 364 ح 12 ، عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 1 ص 143 ح 45 ، الاحتجاج : ج 2 ص 400 ح 306 ، روضه الواعظین : ص 43 وفیه صدره إلی «أبغضنا» ولیس فیه «والجبر» ، بحار الأنوار : ج 3 ص 294 ح 18 .
3- .الأمالی للطوسی : ص 345 ح 709 عن عبیداللّه بن علیّ عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام ، تفسیر فرات : ص 404 ح 540 عن ربیعه بن ناجذ عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله ، کشف الغمّه : ج 1 ص 321 عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله وکلاهما نحوه ولیس فیهما ذیله من «واقتصد» ، بحار الأنوار : ج 35 ص 319 ح 14 ؛ الاستیعاب : ج 3 ص 223 الرقم 1875 عن علقمه من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام ، شواهد التنزیل : ج 2 ص 235 ح 870 عن زادان عن الإمام علیّ علیه السلام وکلاهما نحوه ، کنز العمّال : ج 2 ص 500 ح 4596 .
ص: 73
13 / 4 هلاکت غالی
عیون أخبار الرضا علیه السلام به نقل از ابو هاشم جعفری :از امام رضا علیه السلام در باره غالیان و مفوّضه (معتقدان به تفویض ، در مقابل جبریّه) پرسیدم . فرمود : «غالیان، کافرند و مفوّضه، مشرک . هر کس با آنان هم نشینی یا آمیزش کند یا با آنان بر سر یک سفره بنشیند یا رابطه بر قرار کند یا به آنان زن دهد یا از آنان زن بگیرد یا امانتدارشان شود یا به آنان امانت سپارد یا سخنشان را تصدیق کند یا با نیم کلمه ای یاری شان رساند ، از ولایت خدای عز و جل و ولایت پیامبر خدا و ولایت ما اهل بیت خارج می شود» .
امام رضا علیه السلام به حسین بن خالد :هر که معتقد به تشبیه و جبر باشد ، کافر و مشرک است و ما در دنیا و آخرت از او بیزاریم . ای پسر خالد! غالیان ، اخبار مربوط به تشبیه و جبر را از قول ما جعل کرده اند ؛ همانان که عظمت خدای بزرگ را پایین آورده اند . پس هر که دوستدار آنان باشد ، دشمن ماست و هر که دشمن آنان باشد ، دوستدار ماست . هر که به آنان محبّت ورزد ، با ما دشمنی کرده است و هر که با آنان دشمنی کند ، به ما محبّت ورزیده است . هر که با آنان پیوند بر قرار کند ، از ما بریده است و هر که از آنان ببُرد ، با ما پیوند بر قرار کرده است . هر که به آنان جفا کند ، به ما نیکی کرده و هر که به آنان نیکی کند ، به ما جفا کرده است . هر که به آنان احترام گذارد ، به ما بی احترامی کرده است و هر که به آنان بی احترامی کند ، به ما احترام گذاشته است . هر که آنان را بپذیرد ، دستِ رد به سینه ما زده است و هر که دست رد به سینه آنان زند ، ما را پذیرفته است . هرکه به آنان خوبی کند ، به ما بدی کرده است و هر که به آنان بدی کند ، به ما خوبی کرده است . هر که آنان را تصدیق کند ، ما را تکذیب کرده است و هر که آنان را تکذیب کند ، ما را تصدیق کرده است . هر که به آنان عطا کند ، ما را محروم کرده است و هر که آنان را محروم کند ، به ما عطا کرده است . ای پسر خالد! کسی که شیعه ماست ، هرگز از این جماعت ، دوست و یاوری برای خود نمی گیرد .
13 / 4هلاکت غالیپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ای علی! تو در یک مورد ، همانند عیسی بن مریم خواهی شد : عدّه ای دوستدار او شدند و در این دوستی ، چندان زیاده روی کردند که تباه شدند و گروهی با او دشمنی کردند و در این دشمنی ، راه افراط پیمودند و در نتیجه تباه گشتند و جماعتی هم در باره او راه اعتدال در پیش گرفتند و رَستند .
.
ص: 74
مسند ابن حنبل عن ربیعه بن ناجذ عن الإمام علیّ علیه السلام قال علیه السلام :قالَ لِیَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله : فیکَ مَثَلٌ مِن عیسی ، أبغَضَتهُ الیَهودُ حَتّی بَهَتوا اُمَّهُ ، وأحَبَّتهُ النَّصاری حَتّی أنزَلوهُ بِالمَنزِلَهِ الَّتی لَیسَ بِهِ . ثُمَّ قالَ علیه السلام : یَهلِکُ فِیَّ رَجُلانِ : مُحِبٌّ مُفرِطٌ یُقَرِّظُنی بِما لَیسَ فِیَّ ، ومُبغِضٌ یَحمِلُهُ شَنَآنی عَلی أن یَبهَتَنی . (1)
الإمام علیّ علیه السلام :یَهلِکُ فینا أهلَ البَیتِ فَریقانِ : مُحِبٌّ مُطرٍ ، وباهِتٌ مُفتَرٍ . (2)
عنه علیه السلام :یَهلِکُ فِیَّ رَجُلانِ : مُفرِطٌ غالٍ ، ومُبغِضٌ قالٍ . (3)
.
1- .مسند ابن حنبل : ج 1 ص 336 ح 1376 ، المستدرک علی الصحیحین : ج 3 ص 133 ح 4622 ، مسند أبی یعلی : ج 1 ص 274 ح 530 کلاهما نحوه ، کنز العمّال : ج 13 ص 125 ح 36399 ؛ الأمالی للطوسی : ص 256 ح 462 ، الغارات : ج 2 ص 589 کلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج 34 ص 361 ح 1176 ، وراجع : عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 63 ح 263 .
2- .السنّه لابن أبی عاصم : ص 470 ح 1005 عن النزّال بن سبره ، المصنّف لعبد الرزّاق : ج 11 ص 318 ح 20647 عن ابن سیرین نحوه ، کنز العمّال : ج 11 ص 325 ح 31641 ؛ نهج البلاغه : الحکمه 469 ، خصائص الأئمّه : ص 124 ، الغارات : ج 2 ص 588 کّها نحوه ، بحار الأنوار : ج 34 ص 344 ح 1167 .
3- .فضائل الصحابه لابن حنبل : ج 2 ص 571 ح 964 عن أبی مریم ، کنز العمّال : ج 11 ص 326 ح 31644 ؛ نهج البلاغه : الحکمه 117 ، خصائص الأئمّه : ص 124 وفیهما «محبّ» بدل «مفرط» ، العمده : ص 212 ح 327 عن أبی مریم بزیاده «محبّ» قبل «مفرط» ، بحار الأنوار : ج 25 ص 285 ح 36 ، وراجع : الأمالی للطوسی : ص 626 ح 1292 .
ص: 75
مسند ابن حنبل به نقل از ربیعه بن ناجذ :امام علی علیه السلام فرمود : «پیامبر صلی الله علیه و آله به من فرمود : تو در یک مورد حکایت عیسی را خواهی داشت : یهود تا بدان جا با او دشمنی ورزیدند که به مادرش تهمت زدند و نصارا چندان دوستش داشتند که او را به مقامی که سزاوارش نبود ، رساندند » . سپس فرمود : «در باره من، دو کس تباه می شوند : دوستدار افراطی که از من ستایش های بی جا کُند و دشمنی که عداوتش با من ، او را وا دارد که به من بهتان زند .
امام علی علیه السلام :دو گروه در باره ما اهل بیت، تباه می شوند : دوستداری که در مدح و ستایش ما زیاده روی کند و دشمنی که به ما تهمت و افترا بندد .
امام علی علیه السلام :دو کس در باره من، تباه می شوند : یکی [دوست] افراطی غالی مذهب و دیگری دشمن کینه توز .
.
ص: 76
عنه علیه السلام فی خُطبَتِهِ :سَیَهلِکُ فِیَّ صِنفانِ : مُحِبٌّ مُفرِطٌ یَذهَبُ بِهِ الحُبُّ إلی غَیرِ الحَقِّ ، ومُبغِضٌ مُفرِّطٌ یَذهَبُ بِهِ البُغضُ إلی غَیرِ الحَقِّ ، وخَیرُ النّاسِ فِیَّ حالاً الَنمَطُ الأَوسَطُ فَالزَموهُ . (1)
13 / 5أخبارُ الغُلُوِّ مَوضوعَهٌعیون أخبار الرضا علیه السلام عن إبراهیم بن أبی محمود :قُلتُ لِلرِّضا علیه السلام : یَا بنَ رَسولِ اللّهِ ، إنَّ عِندَنا أخبارا فی فَضائِلِ أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام وفَضلِکُم أهلَ البَیتِ ، وهِیَ مِن رِوایَهِ مُخالِفیکُم ولا نَعرِفُ مِثلَها عِندَکُم ، أفَنَدینُ بِها ؟ فَقالَ : یَا بنَ أبی مَحمودٍ ، لَقَد أخبَرَنی أبی عَن أبیهِ عَن جَدِّهِ علیهم السلام أنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ : مَن أصغی إلی ناطِقٍ فَقَد عَبَدَهُ ، فَإِن کانَ النّاطِقُ عَنِ اللّهِ عز و جل فَقَد عَبَدَ اللّهَ ، وإن کانَ النّاطِقُ عَن إبلیسَ فَقَد عَبَدَ إبلیسَ . ثُمَّ قالَ الرِّضا علیه السلام : یَابنَ أبی مَحمودٍ ، إنَّ مُخالِفینا وَضَعوا أخبارا فی فَضائِلِنا وجَعَلوها عَلی ثَلاثَهِ أقسامٍ : أحَدُهَا الغُلُوُّ ، وثانیهَا التَّقصیرُ فی أمرِنا ، وثالِثُهَا التَّصریحُ بِمَثالِبِ أعدائِنا ، فَإِذا سَمِعَ النّاسُ الغُلُوَّ فینا کَفَّروا شیعَتَنا ونَسَبوهُم إلَی القَولِ بِرُبوبِیَّتِنا ، وإذا سَمِعُوا التَّقصیرَ اعتَقَدوهُ فینا ، وإذا سَمِعوا مَثالِبَ أعدائِنا بِأَسمائِهِم ثَلَبونا بِأَسمائِنا ، وقَد قالَ اللّهُ عز و جل : «وَلَا تَسُبُّواْ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّواْ اللَّهَ عَدْوَاً بِغَیْرِ عِلْمٍ» (2) . یَا بنَ أبی مَحمودٍ ، إذا أخَذَ النّاسُ یَمینا وشِمالاً فَالزَم طَریقَتَنا ، فَإِنَّ مَن لَزِمَنا لَزِمناهُ ومَن فارَقَنا فارَقناهُ . إنَّ أدنی ما یَخرُجُ بِهِ الرَّجُلُ مِنَ الإِیمانِ أن یَقولَ لِلحَصاهِ : هذِهِ نَواهٌ ، ثُمَّ یَدینَ بِذلِکَ ویَتَبَرَّأَ مِمَّن خالَفَهُ . یَا بنَ أبی مَحمودٍ ، اِحفَظ ما حَدَّثتُکَ بِهِ ، فَقَد جَمَعتُ لَکَ فیهِ خَیرَ الدُّنیا وَالآخِرَهِ . (3)
.
1- .نهج البلاغه : الخطبه 127 ، المناقب للکوفی : ج 2 ص 283 ح 747 وص 471 ح 966 کلاهما عن حجیه بن عدی نحوه ، بحار الأنوار : ج 33 ص 373 ح 604 .
2- .الأنعام : 108 .
3- .عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 1 ص 304 ح 63 ، بشاره المصطفی : ص 221 ، بحار الأنوار : ج 26 ص 239 ح 1 .
ص: 77
13 / 5 ساختگی بودن اخبار غلوآمیز
امام علی علیه السلام در یکی از سخنرانی هایش :به زودی، دو گروه در باره من، تباه می شوند : یکی دوستدار افراطی که دوستی اش [با من] ، او را از راه حق دور می سازد و دیگری دشمن افراطی که دشمنی اش [با من] ، او را به ناحق، می کشاند . بهترین حالت را نسبت به من مردمی دارند که راه میانه را برگزینند . با اینان، همراهی کنید .
13 / 5ساختگی بودن اخبار غلوآمیزعیون أخبار الرضا علیه السلام به نقل از ابراهیم بن ابی محمود :به امام رضا علیه السلام گفتم : ای پسر پیامبر خدا! نزد ما اخباری در فضایل امیر مؤمنان و فضیلت شما اهل بیت هست که مخالفان شما روایت کرده اند و امثال این اخبار را ما از شما نشنیده ایم . آیا آنها را بپذیریم؟ فرمود : «ای پسر ابو محمود! پدرم از قول پدرش از جدّش علیهم السلام به من خبر داد که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود : هر کس به گوینده ای گوش سپارد ، بی گمان ، او را اطاعت کرده است . پس اگر آن گوینده ، از خدای عز و جل بگوید ، شنونده ، خدا را اطاعت کرده است و اگر گوینده ، از شیطان بگوید ، شنونده شیطان را اطاعت کرده است » . سپس امام رضا علیه السلام فرمود : «ای پسر ابو محمود! مخالفان ما، اخباری در فضایل ما ساخته اند که به سه دسته تقسیم می شوند : یکی اخبار غلوآمیز ، دیگری اخباری که در حقّ ما کوتاه آمده اند و سوم ، اخباری که از دشمنان ما به صراحت اسم می برند و عیب هایشان را بازگو می کنند . مردم ، چون اخباری را که در باره ما غلو کرده اند ، بشنوند ، شیعیان را تکفیر می کنند و اعتقاد به خدا بودنِ ما را به آنان نسبت می دهند و هر گاه اخباری را که در حقّ ما کوتاهی کرده اند ، بشنوند ، آنها را در حقّ ما باور می کنند و هر گاه اخباری را که از دشمنان ما به صراحت اسم می برند و بدگویی می کنند ، بشنوند ، به ما بی حرمتی می کنند . خداوند عز و جل می فرماید : «و آنها که جز خدا را می خوانند ، دشنام مدهید که آنان از روی دشمنی و به نادانی ، خدا را دشنام خواهند داد» . ای پسر ابو محمود! هر گاه مردم به چپ و راست رفتند ، تو راه ما را در پیش گیر ؛ زیرا هر که با ما باشد ، ما با او هستیم و هر کس از ما جدا شود ، از او جدا می شویم . کمترین چیزی که آدمی به سبب آن از ایمان خارج می شود، این است که به سنگ ریزه بگوید : این، هسته [ی میوه] است و بِدان معتقد شود و از هر کسی که با این نظر او مخالفت کند ، بیزاری جوید . ای پسر ابو محمود! این حدیث را که به تو گفتم ، حفظ [و مراقبت] کن ؛ زیرا در آن ، خیر دنیا و آخرت را برایت جمع کردم» .
.
ص: 78
. .
ص: 79
. .
ص: 80
الفصل الرّابع عشر : من هو من أهل البیت علیهم السّلام14 / 1صِفَهُ مَن هُوَ مِنهُمالکتاب«فَمَن تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی» . (1)
الحدیثرسول اللّه صلی الله علیه و آله :آلُ مُحَمَّدٍ کُلُّ تَقِیٍّ . (2)
المعجم الأوسط عن أنس :سُئِلَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله : مَن آلُ مُحَمَّدٍ ؟ فَقالَ : کُلُّ تَقِیٍّ . وتَلا رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله : «إِنْ أَوْلِیَآؤُهُ إِلَّا الْمُتَّقُونَ» (3) . (4)
.
1- .إبراهیم : 36 .
2- .تاریخ الإسلام للذهبی : ج 10 ص 488 الرقم 406 ، فتح الباری : ج 11 ص 161 ذیل ح 6358 ، الفردوس : ج 1 ص 418 ح 1692 کلّها عن أنس ، تفسیر القرطبی : ج 16 ص 81 ، الصواعق المحرقه : ص 241 کلاهما من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام ، کنز العمّال : ج 3 ص 89 ح 5624 .
3- .الأنفال : 34 .
4- .المعجم الأوسط : ج 3 ص 338 ح 3332 ، المعجم الصغیر : ج 1 ص 115 ، تاریخ الإسلام للذهبی : ج 10 ص 488 الرقم 406 ، فتح الباری : ج 11 ص 161 ذیل ح 6358 ولیس فیهما ذیله ، تفسیر ابن کثیر : ج 3 ص 592 ، کنز العمّال : ج 3 ص 89 ح 5624 .
ص: 81
فصل چهاردهم : کسانی که از «اهل بیت» اند
14 / 1 ویژگی کسانی که از اهل بیت اند
فصل چهاردهم : کسانی که از اهل بیت اند14 / 1ویژگی کسانی که از اهل بیت اندقرآن«پس هر که از من پیروی کند، او از من است» .
حدیثپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر پرهیزگاری ، از خاندان محمّد است .
المعجم الأوسط به نقل از اَنس :از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله سؤال شد : خاندان محمّد کیستند؟ فرمود : «هر پرهیزگاری» . سپس پیامبر خدا صلی الله علیه و آله این آیه را : «جز پارسایان ، کسی متولّی آن (مسجد الحرام) نمی تواند باشد» تلاوت کرد .
.
ص: 82
تفسیر العیاشی عن أبی عبیده :قالَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام : مَن أحَبَّنا فَهُوَ مِنّا أهلَ البَیتِ . قُلتُ : جُعِلتُ فِداکَ ، مِنکُم ؟ ! قالَ : مِنّا وَاللّهِ ، أما سَمِعتَ قَولَ إبراهیمَ علیه السلام : «فَمَن تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی» ! (1)
الإمام الباقر علیه السلام :سَمِعتُ أبی رِضوانُ اللّهِ عَلَیهِ یَقولُ : ... مَنِ اتَّقی مِنکُم وأصلَحَ فَهُوَ مِنّا أهلَ البَیتِ . قیلَ لَهُ : مِنکُم یَابنَ رَسولِ اللّهِ ؟ ! قالَ : نَعَم مِنّا ، أما سَمِعتَ قَولَ اللّهِ عز و جل : «وَمَن یَتَوَلَّهُم مِّنکُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ» (2) ، وقَولَ إبراهیمَ علیه السلام : «فَمَن تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی» ! (3)
معانی الأخبار عن صالح بن حمّاد عن الحسن بن موسی الوشّاء البغدادیّ :کُنتُ بِخُراسانَ مَعَ عَلِیِّ بنِ موسَی الرِّضا علیه السلام فی مَجلِسِهِ ، وزَیدُ بنُ موسی حاضِرٌ قَد أقبَلَ عَلی جَماعَهٍ فِی الَمجلِسِ یَفتَخِرُ عَلَیهِم ویَقولُ : نَحنُ ونَحنُ ، وأبُو الحَسَنِ علیه السلام مُقبِلٌ عَلی قَومٍ یُحَدِّثُهُم ، فَسَمِعَ مَقالَهَ زَیدٍ فَالتَفَتَ إلَیهِ فَقالَ : یا زَیدُ ، أغَرَّکَ قَولُ بَقّالِی الکوفَهِ : إنَّ فاطِمَهَ أحصَنَت فَرجَها فَحَرَّمَ اللّهُ ذُرِّیَّتَها عَلَی النّارِ ؟! وَاللّهِ ، ما ذلِکَ إلّا لِلحَسَنِ وَالحُسَینِ ووُلدِ بَطنِها خاصَّهً ، فَأَمّا أن یَکونَ موسَی بنَ جَعفَرٍ علیه السلام یُطیعُ اللّهَ ویَصومُ نَهارَهُ ویَقومُ لَیلَهُ وتَعصیهِ أنتَ ، ثُمَّ تَجیئانِ یَومَ القِیامَهِ سَواءً ؟! لَأنتَ أعَزُّ عَلَی اللّهِ عز و جل مِنهُ ! إنَّ عَلِیَّ بنَ الحُسَینِ علیه السلام کانَ یَقولُ : لُِمحسِنِنا کِفلانِ مِنَ الأَجرِ ولِمُسیئِنا ضِعفانِ مِنَ العَذابِ . وقالَ الحَسَنُ الوَشّاءُ : ثُمَّ التَفَتَ إلَیَّ فَقالَ : یا حَسَنُ ، کَیفَ تَقرَؤون هذِهِ الآیَهَ : «قَالَ یَا نُوحُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صَالِحٍ» (4) ؟ فَقُلتُ : مِنَ النّاسِ مَن یَقرَأُ : «إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صَالِحٍ» ومِنهُم مَن یَقرَأُ «إِنَّهُ عَمِلَ غَیْرَ صَالِحٍ» (5) ، فَمَن قَرَأَ : «إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صَالِحٍ» نَفاهُ عَن أبیهِ ، فَقالَ علیه السلام : کَلّا ، لَقَد کانَ ابنَهُ ولکِن لَمّا عَصَی اللّهَ عز و جلنَفاهُ اللّهُ عَن أبیهِ ، کَذا مَن کانَ مِنّا لَم یُطِعِ اللّهَ عز و جلفَلَیسَ مِنّا ، وأنتَ إذا أطَعتَ اللّهَ فَأَنتَ مِنّا أهلَ البَیتِ . (6)
راجع : هذه الموسوعه : ج 10 ص 122 (اهل البیت علیهم السلام / الفصل الخامس : مذهب أهل البیت علیهم السلام / صفه شیعتهم) .
.
1- .تفسیر العیّاشی : ج 2 ص 231 ح 32 ، نزهه الناظر : ص 134 ح 19 عن أبان بن تغلب عن الإمام الحسین علیه السلام نحوه .
2- .المائده : 51 .
3- .دعائم الإسلام : ج 1 ص 62 ، تفسیر العیّاشی : ج 2 ص 231 ح 33 ، شرح الأخبار : ج 3 ص 477 ح 1378 کلاهما عن محمّد الحلبی نحوه .
4- .هود : 46 .
5- .فی مجمع البیان : ج 5 ص 251 قرأ الکسائیّ ویعقوب وسهل إنّه «عَمِلَ غَیْرَ صَالِحٍ» علی الفعل ، ونصب «غیر» والباقون «عَمَلٌ» اسم مرفوع منوّن و «غیر» بالرفع .
6- .معانی الأخبار : ص 106 ح 1 ، عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 232 ح 1 ، بحار الأنوار : ج 43 ص 230 ح 2 .
ص: 83
تفسیر العیّاشی به نقل از ابو عبیده :امام باقر علیه السلام فرمود : «هر که ما را دوست بدارد ، او از ما اهل بیت است» . به ایشان گفته شد : ای پسر پیامبر خدا! از شماست؟! فرمود : «به خدا سوگند ، از ماست . آیا نشنیده ای این سخن ابراهیم را که : «پس هر که از من پیروی کند ، او از من است» ؟!» .
امام باقر علیه السلام :از پدرم شنیدم که می فرمود : «... هر یک از شما که پرهیزگار و درستکار باشد ، او از ما اهل بیت است» . به ایشان گفته شد : ای پسر پیامبر خدا! از شماست؟! فرمود : «آری ، از ماست . آیا نشنیده ای این سخن خدای عز و جل را که : «و هر کس از شما آنها را به دوستی گیرد ، از آنان خواهد بود» و این سخن ابراهیم را که : «پس هر که از من پیروی کند ، او از من است» ؟!» .
معانی الأخبار به نقل از صالح بن عباد، از حسن بن موسی وشّای بغدادی :من در خراسان در مجلس علی بن موسی الرضا علیهماالسلامبودم و زید بن موسی (برادر امام) نیز حضور داشت. او رو به عدّه ای از مجلسیان کرده بود و بر آنان فخر می فروخت و می گفت : ما چنین و چنانیم . امام رضا علیه السلام که مشغول سخن گفتن برای عدّه ای دیگر بود ، سخنان زید را شنید. رو به او کرد و فرمود : «ای زید! آیا این سخن سبزی فروشانِ کوفه تو را مغرور ساخته است که می گویند : فاطمه ، دامن خود را پاک نگه داشت و از این رو ، خداوند، آتش را بر ذریّه او حرام کرد؟! به خدا سوگند که این ، فقط اختصاص به حسن و حسین و فرزندی دارد که از شکم او زاییده شده باشد ؛ امّا این که موسی بن جعفر ، خدا را اطاعت کند و روزها روزه بگیرد و شب ها را به عبادت گذرانَد و تو معصیت خدا کنی و سپس در روز قیامت، یک سان باشید ، در این صورت ، تو نزد خدای عز و جلعزیزتر از او خواهی بود! علی بن الحسین علیه السلام می فرمود : برای نیکوکار ما ، دو بهره از پاداش است و برای بدکردار ما ، دو برابر، عذاب » . امام علیه السلام سپس رو به من کرد و فرمود : «ای حسن! این آیه : «قالَ یا نُوحُ اِنَّهُ لَیْسَ مِنْ اَهْلِکَ اِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صالِحٍ» را چگونه قرائت می کنید؟» . گفتم : بعضی ها آن را «إِنَّه عَمَلٌ غَیْرُ صالِحٍ» [به وصف «غیر» برای «عمل»] قرائت می کنند و برخی دیگر ، «إنَّهُ عَمَلُ غَیْرِ صالحٍ» [به اضافه «عمل» به «غیر»] می خوانند . پس کسی که «إِنَّه عَمَلُ غَیْرِ صالحٍ» (به اضافه) قرائت می کند ، او را از فرزندی نوح نفی می کند . امام علیه السلام فرمود : «هرگز! او فرزند نوح بود ؛ امّا چون خدای عز و جل را نافرمانی کرد ، خداوند، او را از پدرش نفی کرد . همین طور ، هر یک از ما اهل بیت که خدای عز و جل را نافرمانی کند ، از ما نیست و تو نیز چنانچه خداوند را فرمان بری ، از ما اهل بیت هستی» .
ر . ک: همین دانش نامه : ج 10 ص 123 (اهل بیت علیهم السلام / فصل پنجم : مکتب اهل بیت علیهم السلام / ویژگی شیعیان اهل بیت علیهم السلام ) .
.
ص: 84
14 / 2صِفَهُ مَن لَیسَ مِنهُمرسول اللّه صلی الله علیه و آله :مَن أقَرَّ بِالذُّلِّ طائِعا فَلَیسَ مِنّا أهلَ البَیتِ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :لَیسَ مِنّا مَن لَم یُوَقِّر کَبیرَنا ، ولَم یَرحَم صَغیرَنا ، ولَم یَعرِف فَضلَنا أهلَ البَیتِ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :لَیسَ مِنّا مَن لَم یُوَقِّرِ الکَبیرَ ، ویَرحَمِ الصَّغیرَ ، ویَأمُر بِالمَعروفِ ، ویَنهَ عَنِ المُنکَرِ . (3)
.
1- .تحف العقول : ص 58 ، بحار الأنوار : ج 77 ص 162 ح 181 ؛ معرفه السنن : ج 7 ص 13 نحوه .
2- .جامع الأحادیث للقمّی : ص 112 عن طلحه بن زید عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، الکافی : ج 2 ص 165 ح 2 عن الإمام الصادق علیه السلام ولیس فیه ذیله ، الأمالی للمفید : ص 18 ح 6 عن محمّد بن الحنفیه ، وفیه «حقّنا» بدل «فضلنا أهل البیت» ، الجعفریّات : ص 183 عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ، بحار الأنوار : ج 75 ص 138 ح 3 ؛ المعجم الکبیر : ج 11 ص 355 ح 12276 عن ابن عباس وفیه «لنا حقنا» بدل «فضلنا أهل البیت» ، کنز العمّال : ج 3 ص 179 ح 6053 .
3- .مسند ابن حنبل : ج 1 ص 554 ح 2329 ، سنن التزمذی : ج 4 ص 322 ح 1921 ، صحیح ابن حبّان : ج 2 ص 211 ح 464 ، المنتخب من مسند عبد بن حمید : ص 202 ح 586 کلّها عن ابن عبّاس ، الأدب المفرد : ص 114 ح 358 عن عبد اللّه بن عمرو بن العاص ولیس فیه ذیله من «ویأمر» وکلّها نحوه ، کنز العمّال : ج 3 ص 164 ح 5979 .
ص: 85
14 / 2 ویژگی کسانی که از اهل بیت علیهم السلام نیستند
14 / 2ویژگی کسانی که از اهل بیت علیهم السلام نیستندپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر کس با اختیار، تن به خواری دهد ، از ما اهل بیت نیست .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :از ما نیست کسی که به سال خوردگان ما احترام نگذارد و با خردسالانمان مهربانی نکند و فضل وبرتری ما اهل بیت را [به رسمیت ]نشناسد .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :از ما نیست کسی که به بزرگ ترها احترام نگذارد و با کوچک ترها مهربان نباشد و امر به معروف و نهی از منکر نکند .
.
ص: 86
عنه صلی الله علیه و آله :أیُّهَا النّاسُ ، إنّا أهلَ البَیتِ عَصَمَنَا اللّهُ مِن أن نَکونَ مَفتونینَ أو فاتِنینَ أو مُفتَّنینَ أو کَذّابینَ ، أو کاهِنینَ أو ساحِرینَ ، أو عائِقینَ أو خائِنینَ ، أو زاجِرینَ أو مُبتَدِعینَ ، أو مُرتابینَ أو صادِفینَ عَنِ الخَلقِ مُنافِقینَ ، فَمَن کانَ فیهِ شَیءٌ مِن هذِهِ الخِصالِ فَلَیسَ مِنّا ولا أنَا مِنهُ ، وَاللّهُ مِنهُ بَریءٌ ونَحنُ مِنهُ بُرَآءُ ، وَمن بَرِئَ اللّهُ مِنهُ أدخَلَهُ جَهَنَّمَ وبِئسَ المِهادُ . (1)
الإمام الرضا علیه السلام :لَیسَ مِنّا مَن لمَ یَأمَن جارُهُ بَوائِقَهُ (2) . (3)
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :لَیسَ مِنّا مَن غَشَّنا . (4)
عنه صلی الله علیه و آله :لَیسَ مِنّا مَن غَشَّ مُسلِما . (5)
عنه صلی الله علیه و آله :لَیسَ مِنّا مَن أخلَفَ بِالأَمانَهِ . (6)
الإمام الصادق علیه السلام :اِعلَموا أنَّهُ لَیسَ مِنّا مَن لَم یُحسِن مُجاوَرَهَ مَن جاوَرَهُ . (7)
.
1- .تفسیر فرات : ص 307 ح 412 عن ابن عبّاس ، بحار الأنوار : ج 16 ص 376 ح 85 .
2- .البائقه : الداهیه (لسان العرب : ج 10 ص 30 «بوق») .
3- .عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 24 ح 3 عن إبراهیم بن أبی محمود ، بحار الأنوار : ج 74 ص 151 ح 7 ، وراجع : عوالی اللآلی : ج 1 ص 259 ح 33 .
4- .مسند ابن حنبل : ج 5 ص 544 ح 16489 عن أبی برده بن نیار ، سنن ابن ماجه : ج 2 ص 749 ح 2224 وفیه «غشّ» بدل «غشنا» ، المستدرک علی الصحیحین : ج 2 ص 11 ح 2153 کلاهما عن أبی هریره ، کنز العمّال : ج 4 ص 60 ح 9511 ؛ الکافی : ج 5 ص 160 ح 1 ، تهذیب الأحکام : ج 7 ص 12 ح 48 کلاهما عن هشام بن سالم عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 74 ص 244 .
5- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 273 ح 3986 ، عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 29 ح 26 ، صحیفه الإمام الرضا علیه السلام : ص 86 ح 13 کلاهما عن أحمد بن عامر الطائی عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ، تحف العقول : ص 42 وفیها بزیاده «أو ضرّه أو ماکره» فی آخره ، بحار الأنوار : ج 10 ص 367 ح 4 ؛ کنز العمّال : ج 3 ص 546 ح 7825 نقلاً عن الرافعی عن الإمام علیّ علیه السلام بزیاده «أو ضرّه أو ماکره» فی آخره .
6- .الکافی : ج 5 ص 133 ح 7 عن السکونیّ عن الإمام الصادق علیه السلام .
7- .الکافی : ج 2 ص 668 ح 11 عن أبی الربیع الشامی .
ص: 87
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ای مردم! خداوند ، ما اهل بیت را از این که فریب بخوریم ، یا فریب بدهیم ، یا فتنه انگیزی کنیم ، یا دروغگو باشیم ، یا پیشگویی کنیم ، یا جادوگری کنیم ، یا مانع تراشی کنیم ، یا خیانتکار باشیم ، یا با پرندگان فال بگیریم ، یا بدعت گذار باشیم ، یا دست خوش شک [و تردید ]شویم ، یا از خَلق [خدا]، روی برتابیم و منافق باشیم ، مصون داشته است . بنا بر این ، هر کس چیزی از این صفات را دارا باشد ، از ما نیست و من از او نیستم و خدا از او بیزار است و ما از او بیزاریم و هر که خدا از او بیزار باشد ، وی را به دوزخ می بَرَد و چه بد جایگاهی است !
امام الرضا علیه السلام :از ما نیست کسی که همسایه اش ، از بدی های او در امان نباشد .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :از ما نیست کسی که با ما ، از درِ فریب و خیانت، وارد شود .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :از ما نیست کسی که با مسلمانی، تقلّب و دَغَلی کند .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :از ما نیست کسی که در امانت، خیانت کند .
امام صادق علیه السلام :بدانید از ما نیست کسی که برای همسایه خود ، همسایه خوبی نباشد .
.
ص: 88
عنه علیه السلام :لَیسَ مِنّا مَن لَم یُصَلِّ صَلاهَ اللَّیلِ . (1)
عنه علیه السلام :لَیسَ مِنّا ولا کَرامَهَ مَن کانَ فی مِصرٍ فیهِ مِئَهُ ألفٍ أو یزیدون ، وکانَ فی ذلِکَ المِصرِ أحَدٌ أورَعَ مِنهُ . (2)
عنه علیه السلام :لَیسَ مِنّا مَن تَرَکَ دُنیاهُ لِاخِرَتِهِ ، ولا آخِرَتَهُ لِدُنیاهُ . (3)
عنه علیه السلام :لَیسَ مِن شیعَتِنا مَن وافَقَنا بِلِسانِهِ وخالَفَنا فی أعمالِنا وآثارِنا . (4)
الکافی عن أبی الرّبیع الشّامی :دَخَلتُ عَلی أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام وَالبَیتُ غاصٌّ بِأَهلِهِ ، فیهِ الخُراسانِیُّ وَالشّامِیُّ ومِن أهلِ الآفاقِ ، فَلَم أجِد مَوضِعا أقعُدُ فیهِ ، فَجَلَسَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام وکانَ مُتَّکِئا ، ثُمَّ قالَ : یا شیعَهَ آلِ مُحَمَّدٍ ، اِعلَموا أنَّهُ لَیسَ مِنّا مَن لَم یَملِک نَفسَهُ عِندَ غَضَبِهِ ، ومَن لَم یُحسِن صُحبَهَ مَن صَحِبَهُ ، ومُخالَقَهَ مَن خالَقَهُ ، ومُرافَقَهَ مَن رافَقَهُ ، ومُجاوَرَهَ مَن جاوَرَهُ ، ومُمالَحَهَ مَن مالَحَهُ . یا شیعَهَ آلِ مُحَمَّدٍ ، اِتَّقُوا اللّهَ مَا استَطَعتُم ، ولا حَولَ ولا قُوَّهَ إلّا بِاللّهِ . (5)
الإمام الصادق علیه السلام :إنَّ اللّهَ تَبارَکَ وتَعالی أوجَبَ عَلَیکُم حُبَّنا ومُوالاتَنا ، وفَرَضَ عَلَیکُم طاعَتَنا ، ألا فَمَن کانَ مِنّا فَلیَقتَدِ بِنا ، وإنَّ مِن شَأنِنَا الوَرَعَ وَالاِجتِهادَ وأداءَ الأَمانَهِ إلَی البَرِّ وَالفاجِرِ ، وصِلَهَ الرَّحِمِ ، وإقراءَ الضَّیفِ ، وَالعَفوَ عَنِ المُسیءِ ، ومَن لَم یَقتَدِ بِنا فَلَیسَ مِنّا . (6)
.
1- .المقنع : ص 131 ، المقنعه : ص 119 ، روضه الواعظین : ص 352 وفیهما «شیعتنا» بدل «منّا» ، بحار الأنوار : ج 87 ص 162 ح 53 .
2- .الکافی : ج 2 ص 78 ح 10 ، شرح الأخبار : ج 3 ص 501 ح 1437 ولیس فیه «مائه» وکلاهما عن علیّ بن أبی زید عن أبیه ، بحار الأنوار : ج 70 ص 300 ح 9 .
3- .کتاب من لا یحضره الفقیه: ج 3 ص 156 ح 3568 ، تحف العقول : ص 410 عن الإمام الکاظم علیه السلام وفیه «لدینه أو ترک دینه» بدل «لآخرته ولا آخرته» فقه الرضا علیه السلام : ص 337 من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام وفیه «لدینه ودینه» بدل «لآخرته ولا آخرته» ، بحار الأنوار : ج 78 ص 321 ح 18 .
4- .مشکاه الأنوار : ص 138 ح 325 ، مستطرفات السرائر : ص 147 ح 21 وفیه «قال» بدل «وافقنا» وکلاهما عن محمّد بن عمر بن حنظله ، بحار الأنوار : ج 68 ص 164 ح 13 .
5- .الکافی : ج 2 ص 637 ح 2 ، تحف العقول : ص 380 ، مشکاه الأنوار : ص 339 ح 1089 کلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج 78 ص 266 ح 178 ، وراجع : کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 274 ح 2423 .
6- .الاختصاص : ص 241 ، بحار الأنوار : ج 75 ص 1115 ح 12 .
ص: 89
امام صادق علیه السلام :از ما نیست کسی که نماز شب نخواند .
امام صادق علیه السلام :از ما نیست و ارزشی ندارد کسی که در شهری صد هزار نفری یا بیشتر زندگی کند و در آن شهر ، پارساتر از او وجود داشته باشد .
امام صادق علیه السلام :از ما نیست کسی که دنیای خود را به خاطر آخرتش و یا آخرت خود را به خاطر دنیایش رها کند .
امام صادق علیه السلام :شیعه ما نیست کسی که به زبان ، دَم از ما زند ؛ ولی بر خلاف کردار و رفتار ما عمل کند .
الکافی به نقل از ابو ربیع شامی :بر امام صادق علیه السلام وارد شدم . دیدم اتاق ، پر از جمعیت است و از خراسانی و شامی تا دیگر نقاط ، در آن جا حضور دارند و من جایی برای نشستن نیافتم . امام علیه السلام که تکیه داده بود ، [راست ]نشست و آن گاه فرمود : «ای شیعیان خاندان محمّد! بدانید که از ما نیست کسی که در هنگام خشم، خویشتنداری نکند و با هم نشین خود، خوش ننشیند و با کسی که با او خوش خلقی می کند ، خوش خُلق نباشد و با رفیق خود ، نیکو رفاقت نکند و برای همسایه اش همسایه خوبی نباشد و نمکِ هم نمک خود را پاس ندارد . ای شیعیان خاندان محمّد! تا می توانید ، پرهیزگار باشید . و هیچ نیرو و توانی نیست مگر از سوی خداوند» .
امام صادق علیه السلام :خداوند تبارک و تعالی دوستی و ولایت ما را بر شما واجب و اطاعت از ما را بر شما فرض کرده است . پس آگاه باشید که هر کسْ از ماست ، باید به ما اقتدا کند و از جمله صفات ماست : پارسایی، کوشش در عمل، باز گرداندن امانت به نیکوکار و بدکار ، به جای آوردن صله رحم، مهمانداری و گذشت کردن از کسی که [به ما] بدی کند . هر که به ما اقتدا نکند ، از ما نیست .
.
ص: 90
الإمام الکاظم علیه السلام :لَیسَ مِنّا مَن لَم یُحاسِب نَفسَهُ فی کُلِّ یَومٍ ، فَإِن عَمِلَ حَسَنا اِستَزادَ اللّهَ ، وإن عَمِلَ سَیِّئا اِستَغفَرَ اللّهَ مِنهُ وتابَ إلَیهِ . (1)
الإمام الرضا علیه السلام :مَن واصَلَ لَنا قاطِعا أو قَطَعَ لَنا واصِلاً ، أو مَدَحَ لَنا عائِبا أو أکرَمَ لَنا مُخالِفا ، فَلَیسَ مِنّا ولَسنا مِنهُ . (2)
التوحید عن عبد السلام بن صالح الهروی :قُلتُ لِعَلِیِّ بنِ موسَی الرِّضا علیه السلام : ... یَا بنَ رَسولِ اللّهِ ، فَأَخبِرنی عَنِ الجَنَّهِ وَالنّارِ أهُمَا الیَومَ مَخلوقَتانِ ؟ فَقالَ : نَعَم ، وإنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله قَد دَخَلَ الجَنَّهَ ورَأَی النّارَ لَمّا عُرِجَ بِهِ إلَی السَّماءِ . قالَ : فَقُلتُ لَهُ : إنَّ قَوما یَقولونَ : إنَّهُما الیَومَ مُقَدَّرتانِ غَیرُ مخَلوقَتَینِ . فَقالَ علیه السلام : ما اُولئِکَ مِنّا ولا نَحنُ مِنهُم ، مَن أنکَرَ خَلقَ الجَنَّهِ وَالنّارِ فَقَد کَذَّبَ النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله وکَذَّبَنا ، ولا مِن وَلایَتِنا عَلی شَیءٍ ، ویُخلَدُ فِی نارِ جَهَنَّمَ ، قالَ اللّهُ عز و جل : «هَذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِی یُکَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَ * یَطُوفُونَ بَیْنَهَا وَ بَیْنَ حَمِیمٍ ءَانٍ» (3) . (4)
.
1- .الکافی : ج 2 ص 453 ح 2 ، مشکاه الأنوار : ص 138 ح 323 ، الزهد للحسین بن سعید : ص 145 ح 207 کلّها عن إبراهیم بن عمر الیمانیّ ، الاختصاص : ص 26 کلّها نحوه ، تحف العقول : ص 396 ، بحار الأنوار : ج 1 ص 152 ح 30 .
2- .صفات الشیعه : ص 85 ح 10 عن ابن فضّال ، بحار الأنوار : ج 75 ص 391 ح 11 ، وراجع : الأمالی للصدوق : ص 111 ح 87 ومشکاه الأنوار : ص 157 ح 392 .
3- .الرحمن : 43 و 44 .
4- .التوحید : ص 117 و 118 ح 21 ، عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 1 ص 116 ح 3 ، الاحتجاج : ج 2 ص 381 ح 286 ، الأمالی للصدوق : ص 546 ح 728 ، بحار الأنوار : ج 4 ص 4 ح 4 .
ص: 91
امام کاظم علیه السلام :از ما نیست کسی که هر روز به حساب اعمال خود رسیدگی نکند تا اگر دیدْ کار نیک کرده ، از خداوند، بیشتر بخواهد و اگر کار بد کرده ، برای آن از خداوند، آمرزش بخواهد و به درگاه او توبه کند .
امام رضا علیه السلام :هر کس با کسی که از ما بریده ، پیوند بر قرار کند یا از کسی که با ما پیوند دارد ، ببُرد یا نکوهش گرِ ما را ستایش کند یا مخالف ما را گرامی دارد ، از ما نیست و ما از او نیستیم .
التوحید به نقل از عبد السلام بن صالح هروی :به علی بن موسی الرضا علیه السلام گفتم : ... ای پسر پیامبر خدا! بفرما که آیا بهشت و دوزخ ، هم اکنون آفریده شده اند؟ فرمود : «آری . پیامبر خدا صلی الله علیه و آله زمانی که به معراج برده شد ، وارد بهشت گردید و دوزخ را هم مشاهده کرد» . گفتم : عدّه ای می گویند : بهشت و دوزخ فعلاً مقدّرند و هنوز آفریده نشده اند . فرمود : «این عدّه، از ما نیستند و ما از آنها نیستیم . هر کس آفریده شدن بهشت و دوزخ را منکِر شود ، پیامبر صلی الله علیه و آله و ما را تکذیب کرده است و از ولایت ما بهره ای ندارد و در آتش دوزخ ، جاودانه خواهد شد . خداوند عز و جل فرموده است : «این همان دوزخی است که گنهکاران ، آن را دروغ می شمرند . میان آن و میان آب جوشان ، سرگردان اند» » .
.
ص: 92
14 / 3طائِفَهٌ مِمَّن عُدَّ مِنهُم14 / 3 1أبو ذَرٍّرسول اللّه صلی الله علیه و آله :یا أبا ذَرٍّ ، إنَّکَ مِنّا أهلَ البَیتِ . (1)
14 / 3 2أبو عُبَیدَهَمستطرفات السرائر عن حمّاد :جاءَتِ امرَأَهُ أبی عُبَیدَهَ إلی أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام بَعدَ مَوتِهِ ، قالَت : إنَّما أبکی أنَّهُ ماتَ وهُوَ غَریبٌ ، فَقالَ لَها علیه السلام : لَیسَ هُوَ بِغَریبٍ ، إنَّ أبا عُبَیدَهَ مِنّا أهلَ البَیتِ . (2)
14 / 3 3راهِبُ بَلیخٍالمناقب للخوارزمی عن حبّه العرنی :لَمّا نَزَلَ عَلِیٌّ علیه السلام بِمَکانٍ یُقالُ لَهُ البَلیخُ (3) عَلی جانِبِ الفُراتِ ، نَزَلَ راهِبٌ مِن صَومَعَتِهِ فَقالَ لِعَلِیٍّ علیه السلام : إنَّ عِندَنا کِتابا تَوارَثناهُ مِن آبائِنا ، کَتَبَهُ أصحابُ عیسَی بنُ مَریَمَ علیه السلام ، أعرِضُهُ عَلَیکَ ؟ فَقالَ عَلِیٌّ علیه السلام : نَعَم ، فَما هُوَ ؟ قالَ الرّاهِبُ : الَّذی قَضی فیما قَضی ، وسَطَّرَ فیما کَتَبَ ، أنَّهُ باعِثٌ فِی الاُمِیّینَ رَسولاً مِنهُم یُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَالحِکمَهَ ویَدُلُّهُم عَلی سَبیلِ اللّهِ ، لا فَظٌّ ولا غَلیظٌ ولا سَخّابٌ فِی الأَسواقِ ، ولا یَجزی بِالسَّیِّئَهِ السَّیِّئَهَ ، ولکِن یَعفو ویَصفَحُ . اُمَّتُهُ الحَمّادونَ الَّذین یَحمَدونَ اللّهَ عَلی کُلِّ نَشزٍ (4) ، وفی کُلِّ صُعودٍ وهُبوطٍ ، تَذِلُّ ألسِنَتُهُم بِالتَّهلیلِ وَالتَّکبیرِ ، ویَنصُرُهُ اللّهُ عَلی کُلِّ مَن ناواهُ . فَإِذا تَوَفّاهُ اللّهُ اختَلَفَت اُمَّتُهُ ثُمَّ اجتَمَعَت ، فَلَبِثَت بِذلِکَ ما شاءَ . ثُمَّ یَمُرُّ رَجُلٌ مِن اُمَّتِهِ بِشاطِئِ هذَا الفُراتِ ، یَأمُرُ بِالمَعروفِ ویَنهی عَنِ المُنکَرِ ، ویَقضی بِالحَقِّ ولا یوکِسُ (5) الحُکمَ ، الدُّنیا أهوَنُ عَلَیهِ مِنَ الرَّمادِ فی یَومٍ عَصَفَت بِهِ الرّیحُ ، وَالمَوتُ أهوَنُ عَلَیهِ مِن شُربِ الماءِ عَلَی الظَّماءِ ، یَخافُ اللّهَ فِی السِّرِّ ، ویَنصَحُ لَهُ فِی العَلانِیَهِ ، لا یَخافُ فِی اللّهِ لَومَهَ لائِمٍ ، فَمَن أدرَکَ ذلِکَ النَّبِیَّ مِن أهلِ هذِهِ البِلادِ فآمَنَ بِهِ کانَ ثَوابُهُ رِضوانی (6) وَالجَنَّهَ ، ومَن أدرَکَ ذلِکَ العَبدَ الصّالِحَ فَلیَنصُرهُ ، فَإِنّ القَتلَ مَعَهُ شَهادَهٌ ، [ ثُمَّ قالَ لَهُ : ] فَأَنا مُصاحِبُکَ لا اُفارِقُکَ حَتّی یُصیبَنی ما أصابَکَ . قالَ : فَبَکی عَلِیٌّ وقالَ : الحَمدُ للّهِِ الَّذی لَم یَجعَلنی عِندَهُ مَنسِیّا ، الحَمدُ للّهِِ الَّذی ذَکَرَنی عِندَهُ فی کُتُبِ الأَبرارِ . فَمَضَی الرّاهِبُ ، وکانَ فیما ذُکِرَ یَتَغَدّی مَعَ أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام ویَتَعَشّی ، حَتّی اُصیبَ بِصِفّینَ ، فَلَمّا خَرَجَ النّاسُ یَدفِنونَ قَتلاهُم ، قالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام : اُطلُبوهُ ، فَلَمّا وَجَدَهُ صَلّی عَلَیهِ ودَفَنَهُ وقالَ : هذا مِنّا أهلَ البَیتِ ، وَاستَغفَرَ لَهُ مِرارا . (7)
.
1- .الأمالی للطوسی : ص 525 ح 1162 ، مکارم الأخلاق : ج 2 ص 363 ح 2661 ، تنبیه الخواطر : ج 2 ص 51 کلّها عن أبی ذرّ ، بحار الأنوار : ج 77 ص 74 ح 3 .
2- .مستطرفات السرائر : ص 40 ح 4 ، بحار الأنوار : ج 47 ص 345 ح 38 .
3- .البلیخ : اسم نهر بالرقّه یجتمع فیه الماء من عیون ... فإذا خرج من تحت الحصن یسمّی بَلیخًا (معجم البلدان : ج 1 ص 493) .
4- .النشز : المتن المرتفع من الأرض ، جمعه : أنشاز ونُشوز (لسان العرب : ج 5 ص 417 «نشز») .
5- .الوکس : النقص (لسان العرب : ج 6 ص 257 «وکس») ، وفی «وقعه صفّین» : ولا یرتشی .
6- .فی المصدر «رضوان» ، والصواب ما أثبتناه کما فی وقعه صفّین .
7- .المناقب للخوارزمی : ص 242 ، شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید : ج 3 ص 205 ، الفتوح : ج 2 ص 556 کلاهما نحوه ؛ وقعه صفّین : ص 147 نحوه ، بحار الأنوار : ج 32 ص 416 ح 387 .
ص: 93
14 / 3 گروهی که در زمره اهل بیت علیهم السلام به شمار آمده اند
14 / 3 - 1 ابو ذر
14 / 3 - 2 ابو عبیده
14 / 3 - 3 راهب بَلیخ
14 / 3گروهی که در زمره اهل بیت علیهم السلام به شمار آمده اند14 / 3 1ابو ذرپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ای ابو ذر! تو از ما اهل بیت هستی .
14 / 3 2ابو عبیدهمستطرفات السرائر به نقل از حمّاد :همسر ابو عبیده پس از مرگ او به خدمت امام صادق علیه السلام رسید و گفت : من برای این گریه می کنم که او غریب مُرد . امام علیه السلام فرمود : «او غریب نیست . ابو عبیده، از ما اهل بیت است» .
14 / 3 3راهب بَلیخالمناقب، خوارزمی به نقل از حَبّه عُرَنی :هنگامی که علی علیه السلام در محلّی به نام بَلیخ، (1) در حاشیه فرات، بار افکند ، راهبی از صومعه خود آمد و به علی علیه السلام گفت : نزد ما کتابی است که از پدرانمان به ارث برده ایم و آن را یاران عیسی بن مریم علیه السلام نوشته اند . آیا آن را بر شما عرضه بدارم؟ علی علیه السلام فرمود : «آری . آن چیست؟» . راهب گفت : به نام خداوند بخشاینده مهربان. خداوندی که حُکم کرد و نوشت که در میان درس ناخواندگان ، پیامبری از خود آنان، بر خواهد انگیخت تا ایشان را کتاب و حکمت بیاموزد و به راه خدا ره نمون گردد ؛ پیامبری که نه درشت خوی است و نه خشن ، و در کوچه و بازار ، هیاهو به راه نمی اندازد و بدی را با بدی ، پاسخ نمی دهد ؛ بلکه می بخشد و گذشت می کند . امّت او، ستایندگانی هستند که خدا را در هر بلندی ای و در هر فراز و نشیبی می ستایند و زبانشان به تهلیل و تکبیر ، گویاست و خداوند ، آن پیامبر را بر هر که با او به دشمنی برخیزد ، پیروز می گرداند . پس از درگذشت او، امّتش [برای مدّتی ]دچار اختلاف می شوند و سپس دوباره متّحد می گردند و تا زمانی که خدا بخواهد ، این اتّحاد می پاید . آن گاه مردی از امّت او از کرانه این رود می گذرد ، در حالی که به معروف (نیکی) فرا می خواند و از منکر (زشتی) باز می دارد ، مطابق حق، داوری می کند و در حُکم ، کوتاه نمی آید . دنیا در نظر او بی ارزش تر از خاکستری است که در یک روز طوفانی ، باد، آن را پراکنده می سازد و مرگ برایش گواراتر از آبی است که تشنه کامان می نوشند . در خلوت ، از خدا می ترسد و در آشکار ، به خاطر او خیرخواهی می کند و اندرز می دهد و در راه خدا از سرزنش هیچ سرزنشگری نمی هراسد. پس هر فردی از مردم این شهرها، آن پیامبر را درک کند و به او ایمان آورد ، پاداشش خشنودی من و بهشت است و هر که آن بنده صالح را ببیند ، باید یاری اش کند ؛ زیرا کشته شدن در رکاب او ، شهادت است . آن گاه راهب به علی علیه السلام گفت : من نیز همراه تو می آیم و از تو جدا نمی شوم تا هر آنچه برای تو پیش می آید ، برای من نیز پیش آید . علی علیه السلام گریست و فرمود : «سپاس ، خدایی را که مرا فراموش نکرد! سپاس ، پروردگاری را که مرا نزد خود در شمار نیکان قرار داد!» . راهب ، همراه علی علیه السلام به راه افتاد . گفته اند که : وی چاشت و شام خود را با امیر مؤمنان می خورد تا این که در صفّین کشته شد . هنگامی که مردم در صدد بر آمدند کشتگان خود را دفن کنند ، امیر مؤمنان علیه السلام فرمود : «او را پیدا کنید» . چون جسدش را یافتند ، علی علیه السلام بر وی نماز خواند و به خاکش سپرد و فرمود : «این مرد، از ما خاندان است» و چندین بار برایش آمرزش طلبید .
.
1- .بلیخ ، اسم رودخانه ای است در رقّه که آب های چشمه هایی در آن می ریزد ... و آن نقطه ای که از زیر درّه مسلمه بن عبد الملک بیرون می آید ، بلیخ نام دارد .
ص: 94
. .
ص: 95
. .
ص: 96
14 / 3 4سَعدُ الخَیرِالاختصاص عن أبی حمزه :دَخَلَ سَعدُ بنُ عَبدِ المَلِکِ وکانَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام یُسَمّیهِ سَعدَ الخَیرِ وهُوَ مِن وُلدِ عَبدِ العَزیزِ بنِ مَروانَ عَلی أبی جَعفَرٍ علیه السلام ، فَبَینا یَنشِجُ کَما تَنشِجُ النِّساءُ ، فَقالَ لَهُ أبو جَعفَرٍ علیه السلام : ما یُبکیکَ یا سَعدُ ؟ قالَ : وکَیفَ لا أبکی وأنَا مِنَ الشَّجَرَهِ المَلعونَهِ فِی القُرآنِ ؟! فَقالَ لَهُ : لَستَ مِنهُم ، أنتَ أمَوِیٌّ مِنّا أهلَ البَیتِ ، أما سَمِعتَ قَولَ اللّهِ عز و جلیَحکی عَن إبراهیمَ : «فَمَن تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی» (1) ؟ (2)
14 / 3 5سَلمانُرسول اللّه صلی الله علیه و آله فی حَدیثٍ ذَکَر فیهِ أنَّ الجنّه تَشتاقُ إلی ثَلاثَهٍ ؛ مِنهُم عَلِیٌّ علیه السلام وعَمّارٌ ، إلی أن قالَ :وسَلمانُ ، وهُوَ مِنّا أهلَ البَیتِ ، وهُوَ ناصِحٌ فَاتَّخِذهُ لِنَفسِکَ . (3)
المناقب لابن شهرآشوب :کانَ النّاسُ یَحفِرونَ الخَندَقَ ویُنشِدونَ سِوی سَلمانَ ، فَقالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله : اللّهُمَّ أطلِق لِسانَ سَلمانَ ولَو عَلی بَیتَینِ مِنَ الشِّعرِ ، فَأَنشَأَ سَلمانُ : ما لی لِسانٌ فَأَقولَ شِعراأسأَلُ رَبّی قُوَّهً ونَصرا عَلی عَدُوّی وعَدُوِّ الطُّهرامُحَمَّدِ المُختارِ حازَ الفَخرا حَتّی أنالَ (4) فِی الجِنان قَصرامَع کُلِّ حَوراءَ تُحاکِی البَدرا فَضَجَّ المُسلِمونَ ، وجَعَلَت کُلُّ قَبیلَهٍ تَقولُ : سَلمانُ مِنّا ، فَقالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله : سَلمانُ مِنّا أهلَ البَیتِ . (5)
.
1- .إبراهیم : 36 .
2- .الاختصاص : ص 85 ، بحار الأنوار : ج 46 ص 337 ح 25 .
3- .مسند أبی یعلی : ج 6 ص 178 ح 6739 عن سعد الإسکاف عن الإمام الباقر عن أبیه عن جدّه علیهم السلام ، المطالب العالیه : ج 4 ص 84 ح 4025 عن الإمام الباقر عن أبیه عن جدّه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ، تاریخ دمشق : ج 21 ص 412 ح 4839 عن أبی سعد الإسکاف عن الإمام الباقر عن أبیه عن جدّه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ، الفردوس : ج 2 ص 337 ح 3522 عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله ، کنز العمّال : ج13 ص257 ح36759.
4- .کذا فی بحار الأنوار : ج 18 ص 19 ح 45 ، وفی المصدر «أتاک» .
5- .المناقب لابن شهرآشوب : ج 1 ص 85 ، بحار الأنوار : ج 18 ص 19 ح 45 .
ص: 97
14 / 3 - 4 سعدُ الخَیر
14 / 3 - 5 سلمان
14 / 3 4سعدُ الخَیرالاختصاص به نقل از ابو حمزه :سعد بن عبد الملک همو که از فرزندان عبد العزیز بن مروان بود و امام باقر علیه السلام وی را «سعد الخیر» می نامید بر امام باقر علیه السلام وارد شد ، در حالی که مانند زنان می گریست و اشک می ریخت . امام علیه السلام فرمود : «ای سعد! چرا گریه می کنی؟» . گفت : چگونه گریه نکنم ، حال آن که من از شجره [و تباری ]هستم که در قرآن، لعنت شده است؟! امام علیه السلام به او فرمود : «تو از این شجره (بنی اُمیّه) نیستی . تو اُمَوی ای هستی که از ما خاندان شمرده می شوی . مگر نشنیده ای این سخن خدای عز و جل را که از قول ابراهیم نقل می کند : «پس هر که از من پیروی کند ، او از من است» ؟» .
14 / 3 5سلمانپیامبر خدا صلی الله علیه و آله در حدیثی که در آن، یادآوری کرد که بهشت، مشتاق سه کس است و پس از این که علی علیه السلام و عمّار نام برد :و سلمان ، که از ما اهل بیت است . او آدم خیرخواهی است . پس وی را برای خودت برگزین .
المناقب، ابن شهرآشوب:مردم همگی مشغول کندن خندق بودند و هر یک شعری می سرود ، بجز سلمان . پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود : «بار خدایا! زبان سلمان را حتّی اگر شده به دو بیت شعر ، گویا کن» . در این زمان ، سلمان شروع به خواندن این ابیات کرد : مرا زبانی نیست که شعری بگویم از پروردگارم نیرو ونصرتی می خواهم بر دشمنم و دشمن آن مرد پاک محمّد برگزیده که به افتخار، نایل آمد تا این که در بهشت به قصری رسم با سیه چشمانی چون ماه شب چهارده . مسلمانان ، فریاد شادی بر آوردند و هر قبیله ای می گفت : سلمان، از ماست ؛ امّا پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود : «سلمان ، از ما خاندان است» .
.
ص: 98
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :یا سَلمانُ ، أنتَ مِنّا أهلَ البَیتِ ، وقَد آتاکَ اللّهُ العِلمَ الأَوَّلَ وَالعِلمَ الآخِرَ ، وَالکِتابَ الأَوَّلَ وَالکِتابَ الآخِرَ . (1)
الإمام علیّ علیه السلام :سَلمانُ أدرَکَ العِلمَ الأَوَّلِ والعِلمَ الآخِرِ ، بَحرٌ لا یُدرَکُ قَعرُهُ ، وهُوَ مِنّا أهلَ البَیتِ . (2)
عنه علیه السلام لَمّا قالَ لَهُ ابن الکوّاء : یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، فَأَخبِرنی عَن سَلمانَ الفارِسِیِّ :بَخٍ بَخٍ ، سَلمانُ مِنّا أهلَ البَیتِ ، ومَن لَکُم بِمِثلِ لُقمانَ الحَکیمِ ، عَلِمَ عِلمَ الأَوَّلِ وَالآخِرِ (3) ؟!
الإمام الباقر علیه السلام :دَخَلَ أبو ذَرٍّ عَلی سَلمانَ وهُوَ یَطبَخُ قِدرا لَهُ ، فَبَینا هُما یَتَحَدَّثانِ إذِ انکَبَّتِ القِدرُ عَلی وَجهِها عَلَی الأَرضِ ، فَلَم یَسقُط مِن مَرَقِها ولا وَدَکِها (4) شَیءٌ ، فَعَجِبَ مِن ذلِکَ أبو ذَرٍّ عَجَبا شَدیدا ، وأخَذَ سَلمانُ القِدرَ فَوَضَعَها عَلی حالِهَا الأَوَّلِ عَلَی النّارِ ثانِیَهً ، وأقبَلا یَتَحَدَّثانِ ، فَبَینا هُمَا یَتَحَدَّثانِ إذِ انکَبَّتِ القِدرُ عَلی وَجهِها ، فَلَم یَسقُط مِنها شَیءٌ مِن مَرَقِها ولا وَدَکِها . قالَ : فَخَرَجَ أبو ذَرٍّ وهُوَ مَذعورٌ مِن عِندِ سَلمانَ ، فَبَینا هُوَ مُتَفَکِّرٌ إذ لَقِیَ أمیرَ المُؤمِنینَ علیه السلام فَقالَ لَهُ : یا أبا ذَرٍّ ، مَا الَّذی أخرَجَکَ مِن عِندِ سَلمانَ ؟ ومَا الَّذی ذَعَرَکَ ؟ فَقالَ لَهُ أبو ذَرٍّ : یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، رَأَیتُ سَلمانَ صَنَعَ کَذا وکَذا ، فَعَجِبتُ مِن ذلِکَ . فَقالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام : یا أبا ذَرٍّ ، إنَّ سَلمانَ لَو حَدَّثَکَ بِما یَعلَمُ لَقُلتَ : رَحِمَ اللّهُ قاتِلَ سَلمانَ ... وإنَّ سَلمانَ مِنّا أهلَ البَیتِ . (5)
.
1- .المعجم الکبیر : ج 5 ص 221 ح 5146 ، سیر أعلام النبلاء : ج 1 ص 142 الرقم 6 ولیس فیه ذیله من «والکتاب الاوّل» ، تاریخ دمشق : ج 21 ص 415 ، المناقب للخوارزمی : ص 151 ح 178 کلّها عن زید بن أبی أوفی ، کنز العمّال : ج 9 ص 169 ح 25555 .
2- .تاریخ الإسلام للذهبی : ج 3 ص 515 ، سیر أعلام النبلاء : ج 1 ص 541 الرقم 91 ، تاریخ دمشق : ج 21 ص 413 کلاهما عن أبی البختریّ ، کنز العمّال : ج 13 ص 254 ح 36754 ؛ الأمالی للصدوق : ص 324 ح 377 عن المسیّب بن نجبه ، الاختصاص : ص 11 عن زراره عن الإمام الصادق علیه السلام وفیهما «لا ینزح» بدل «لا یدرک قعره» .
3- .الاحتجاج : ج 1 ص 616 ح 139 عن الأصبغ بن نباته ، الغارات : ج 1 ص 177 عن أبی عمرو الکندیّ نحوه ، بحار الأنوار : ج 34 ص 317 ح 1088 ؛ الطبقات الکبری : ج 4 ص 86 ، سیر أعلام النبلاء : ج 1 ص 543 الرقم 91 کلاهما عن زاذان ، تهذیب الکمال : ج 11 ص 251 الرقم 2438 عن النزّال بن سبره الهلالی وکلّها نحوه ، کنز العمّال : ج 13 ص 160 ح 36492 .
4- .الودَک : الدسم (لسان العرب : ج 10 ص 509 «ودک») .
5- .رجال الکشّی : ج 1 ص 59 ح 33 عن جابر ، بحار الأنوار : ج 22 ص 373 ح 12 .
ص: 99
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ای سلمان! تو از ما خاندان هستی . خداوند ، دانش اوّل و آخر و کتاب اوّل و کتاب آخر را به تو ارزانی داشته است .
امام علی علیه السلام :سلمان به دانش اوّل و آخر رسیده است . دریایی است که ژرفایش ناپیداست . او از ما خاندان است .
امام علی علیه السلام وقتی که ابن کوّاء به ایشان گفت : ای امیر مؤمنان! از سلمان فارسی برایم بگو :بَه بَه! سلمان ، از ما خاندان است . چه کسی از شما مانند لقمان حکیم است که علم اوّل و آخر را دارا باشد؟!
امام باقر علیه السلام :ابو ذر بر سلمان وارد شد . دید دیگی را بر روی آتش گذاشته و چیزی می پزد . با هم مشغول صحبت شدند که ناگهان دیگ بر روی زمین، واژگون شد؛ امّا چیزی از خورشت و چربی آن بر زمین نریخت . ابو ذر سخت تعجّب کرد . سلمان دیگ را برداشت و دوباره به حالت اوّل برگرداند و به صحبت های خود ادامه دادند که بار دیگر، دیگ، برگشت و این بار نیز چیزی از خورشت و چربی آن به زمین نریخت . ابو ذر ، وحشت زده از نزد سلمان، خارج شد و در حال فکر کردن بود که به امیر مؤمنان علیه السلام بر خورد . امام علیه السلام فرمود : «ای ابو ذر! چه شد که از خانه سلمان بیرون آمدی؟ و چرا هراسانی؟» . ابو ذر گفت : ای امیر مؤمنان! سلمان را دیدم که چنین و چنان کرد و من از کارهای او شگفت زده شدم . امیر مؤمنان علیه السلام فرمود : «ای ابو ذر! اگر سلمان از چیزهایی که می داند ، برایت بگوید ، خواهی گفت : خدا رحمت کند قاتل سلمان را... ! به راستی که سلمان ، از ما اهل بیت است» .
.
ص: 100
الإمام الباقر علیه السلام لمّا ذُکِرَ عِندَهُ سَلمانُ الفارِسِیُّ :مَه ! لا تَقولوا سَلمانَ الفارِسِیَّ ، ولکِن قولوا سَلمانَ الُمحَمَّدِیَّ ، ذلِکَ رَجُلٌ مِنّا أهلَ البَیتِ . (1)
14 / 3 6عُمَرُ بنُ یَزیدَالأمالی للطوسی عن عمر بن یزید :قالَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام : یَا بنَ یَزیدَ ، أنتَ وَاللّهِ مِنّا أهلَ البَیتِ . قُلتُ : جُعِلتُ فِداکَ ، مِن آلِ مُحَمَّدٍ ؟ ! قالَ : إی وَاللّهِ مِن أنفُسِهِم . قُلتُ : مِن أنفُسِهِم ، جُعِلتُ فِداکَ ؟ قالَ : إی وَاللّهِ مِن أنفُسِهِم . یا عُمَرُ ، أما تَقَرأُ کِتابَ اللّهِ عز و جل : «إِنَّ أَوْلَی النَّاسِ بِإِبْرَاهِیمَ لَلَّذِینَ اتَّبَعُوهُ وَهَذَا النَّبِیُّ وَالَّذِینَ ءَامَنُواْ وَاللَّهُ وَلِیُّ الْمُؤْمِنِینَ» (2) ؟ وما تَقرَأُ قَولَ اللّهِ عَزَّ اسمُهُ : «فَمَن تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی وَ مَنْ عَصَانِی فَإِنَّکَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ» (3)(4) ؟
.
1- .رجال الکشّی : ج 1 ص 54 ح 26 عن الحسن بن صهیب و ص 71 ح 42 عن محمّد بن حکیم ، روضه الواعظین : ص 310 ، بحار الأنوار : ج 22 ص 349 ح 67 .
2- .آل عمران : 68 .
3- .إبراهیم : 36 .
4- .الأمالی للطوسی : ص 45 ح 53 ، بشاره المصطفی : ص 68 نحوه ، رجال الکشّی : ج 2 ص 623 ح 605 ولیس فیه ذیله من «وما تقرأ» ، بحار الأنوار : ج 68 ص 20 ح 32 .
ص: 101
14 / 3 - 6 عمر بن یزید
امام باقر علیه السلام وقتی که در حضور ایشان از سلمان فارسی سخن به میان آمد :نه ، نگویید سلمان فارسی ؛ بگویید سلمان محمّدی . او فردی از ما اهل بیت است .
14 / 3 6عمر بن یزیدالأمالی، طوسی به نقل از عمر بن یزید :امام صادق علیه السلام فرمود : «ای پسر یزید! به خدا سوگند ، تو از ما خاندان هستی» . گفتم : فدایت شوم! از خاندان محمّد؟! فرمود : «آری ، به خدا از خود آنان» . گفتم : قربانت گردم! از خود آنان؟! فرمود : «آری ، به خدا، از خود آنان . ای عمر! مگر کتاب خدای عز و جل را نخوانده ای که می فرماید : «همانا نزدیک ترین مردم به ابراهیم، کسانی هستند که از او پیروی کرده اند و نیز این پیامبر و کسانی که [به آیین او ]ایمان آورده اند و خدا ولیّ مؤمنان است» و مگر نخوانده ای این سخن خدای بلندنام را که : «پس هر که از من پیروی کند ، او از من است و هر که از من نافرمانی کند ، همانا تو آمرزنده مهربانی» ؟» .
.
ص: 102
14 / 3 7عِیسَی بنُ عَبدِ اللّهِ القُمِّیُّالأمالی للمفید عن یونس بن یعقوب :کُنتُ بِالمَدینَهِ فَاستَقبَلَنی جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدٍ علیه السلام فی بَعضِ أزِقَّتِها ، فَقالَ : اِذهَب یا یونُسُ ، فَإِنَّ بِالبابِ رَجُلاً مِنّا أهلَ البَیتِ ، قالَ : فَجِئتُ إلَی البابِ فَإِذا عیسَی بنُ عَبدِ اللّهِ جالِسٌ ، فَقُلتُ لَهُ : مَن أنتَ ؟ قالَ : أنَا رَجُلٌ مِن أهلِ قُمَّ . قالَ : فَلَم یَکنُ بِأَسرَعَ مِن أن أقبَلَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام عَلی حِمارٍ ، فَدَخَلَ عَلَی الحِمار الدّارَ ، ثُمَّ التَفَتَ إلَینا فَقالَ : اُدخُلا . ثُمَّ قالَ : یا یونُسُ ، أحسَبُ أنَّکَ أنکَرتَ قَولی لَکَ : «إنَّ عیسَی بنَ عَبدِ اللّهِ مِنّا أهلَ البَیتِ» ؟ قالَ : قُلتُ : إی وَاللّهِ جُعِلتُ فِداکَ ، لِأَنّ عیسَی بنَ عَبدِ اللّه رَجُلٌ مِن أهلِ قُمَّ ، فَکَیفَ یَکونُ مِنکُم أهلَ البَیتِ ؟ قالَ : یا یونُسُ ، عیسَی بنُ عَبدِ اللّهِ رَجُلٌ مِنّا حَیّا ، وهُوَ مِنّا مَیِّتا . (1)
الاختصاص عن یونس بن یعقوب :دَخَلَ عیسَی بنُ عَبدِ اللّهِ القُمِّیُّ عَلی أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام ، فَلَمَّا انصَرَفَ قالَ لِخادِمِهِ : اُدعُهُ ، فَانصَرَفَ إلَیهِ فَأَوصاهُ بِأَشیاءَ ، ثُمَّ قالَ : یا عیسَی بنَ عَبدِ اللّهِ ، إنَّ اللّهَ یَقولُ : «وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاهِ» (2) ، وإنَّکَ مِنّا أهلَ البَیتِ ، فَإِذا کانَتِ الشَّمسُ مِن هاهُنا مِقدارُها مِن هاهُنا مِنَ العَصرِ فَصَلِّ سِتَّ رَکَعاتٍ. قالَ : ثُمَّ وَدَّعَهُ وقَبَّلَ ما بَینَ عَینَی عیسی وَانصَرَفَ . (3)
.
1- .الأمالی للمفید : ص 140 ح 6 ، الاختصاص : ص 68 ، رجال الکشّی : ج 2 ص 624 ح 607 کلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج 47 ص 349 ح 47 .
2- .طه : 132 .
3- .الاختصاص : ص 195 ، رجال الکشّی : ج 2 ص 625 ح 610 نحوه ، بحار الأنوار : ج 47 ص 349 ح 49 .
ص: 103
14 / 3 - 7 عیسی بن عبد اللَّه قمی
14 / 3 7عیسی بن عبد اللّه قمیالأمالی، مفید به نقل از یونس بن یعقوب :من در مدینه بودم که در یکی از کوچه های آن ، امام صادق علیه السلام به من بر خورد و فرمود : «یونس! برو که مردی از ما خاندان ، جلوی درِ خانه است» . من به درِ خانه آمدم . دیدم عیسی بن عبد اللّه نشسته است . گفتم : تو کیستی؟ گفت : من مردی از اهل قم هستم . دیدم خیلی زود ، امام صادق علیه السلام سوار بر الاغی خود را رسانْد و همان طور سواره داخل منزل شد و سپس رو به ما کرد و فرمود : «داخل شوید» . آن گاه فرمود : «ای یونس! گمان می کنم تو این سخن مرا که گفتم : عیسی بن عبداللّه ، از ما خاندان است ، باور نداری؟» . گفتم : آری، به خدا فدایت شوم ! به خاطر این که عیسی بن عبد اللّه ، مردی از اهالی قم است . پس چگونه از شما خاندان است؟ فرمود : «ای یونس! عیسی بن عبد اللّه ، فردی از ما خاندان است ، زنده باشد یا مرده» .
الاختصاص به نقل از یونس بن یعقوب :عیسی بن عبد اللّه قمی خدمت امام صادق علیه السلام رسید. چون از نزد ایشان خارج شد ، امام علیه السلام به خادم خود فرمود : «او را صدا بزن» . عیسی نزد امام علیه السلام باز گشت و ایشان سفارش هایی به او نمود و آن گاه فرمود : «ای عیسی بن عبد اللّه ! خداوند می فرماید : «و خانواده ات را به نماز خواندن فرمان ده» . تو هم از ما خانواده هستی . پس هر گاه اندازه آفتاب در عصر ، از این جا به آن جا رسید ، شش رکعت نماز بخوان». سپس پیشانی عیسی را بوسید و با او خداحافظی نمود وعیسی رفت.
.
ص: 104
14 / 3 8فُضَیلُ بنُ یَسارٍالإمام الصادق علیه السلام :رَحِمَ اللّهُ الفُضَیلَ بنَ یَسارٍ ، هُوَ مِنّا أهلَ البَیتِ . (1)
14 / 3 9یونُسُ بنُ یَعقوبَرجال الکشی عن یونس :ذَکَرَ لی أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام أو أبُو الحَسَنِ علیه السلام شَیئا أستَرُّ بِهِ ، فَقالَ لی : لا وَاللّهِ ما أنتَ عِندَنا مُتَّهَمٌ ، إنَّما أنتَ رَجُلٌ مِنّا أهلَ البَیتِ ، فَجَعَلَکَ اللّهُ مَعَ رَسولِهِ وأهلِ بَیتِهِ ، وَاللّهُ فاعِلُ ذلِکَ إن شاءَ اللّهُ . (2)
راجع : موسوعه معارف الکتاب والسنه : ج 6 ص 543 (طائفه ممّن عُدّ منهم) .
.
1- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 4 ص 441 ، رجال الکشّی : ج 2 ص 473 ح 381 ، بحار الأنوار : ج 69 ص 272 ح 3 .
2- .رجال الکشّی : ج 2 ص 685 ح 724 .
ص: 105
14 / 3 - 8 فُضَیل بن یَسار
14 / 3 - 9 یونس بن یعقوب
14 / 3 8فُضَیل بن یَسارامام صادق علیه السلام :خدا فضیل بن یسار را رحمت کند! او از ما اهل بیت بود .
14 / 3 9یونس بن یعقوبرجال الکشّی به نقل از یونس :امام صادق علیه السلام یا امام کاظم علیه السلام به من مطلبی فرمود که مایه شادمانی من است . فرمود : «به خدا سوگند ، ما به تو اعتماد داریم . تو مردی از ما خاندان هستی . خداوند ، تو را با پیامبر خود و اهل بیتش قرار دهد و خدا إن شاء اللّه این کار را خواهد کرد» .
ر . ک : ص 118 (چکیده زندگی نامه کسانی که در زمره «اهل بیت» به شمار آمده اند) .
.